Premier Benjamin Netanyahoe geniet zichtbaar van zijn populariteit. Met mooie opiniepeilingen voor zijn Likoedpartij achter de hand, heeft hij deze week de knoop doorgehakt en voor begin volgend jaar nieuwe algemene verkiezingen in het vooruitzicht gesteld. Verzet van enkele coalitiepartijen tegen een strenge begroting gaf de doorslag. Shas bijvoorbeeld, de partij van de Sefardische Israëli’s, verzette zich met hand en tand tegen drastische ingrepen in het sociale pakket. Voor Netanyahoe wel lastig, maar niet doorslaggevend om de Israëli’s niet vervroegd naar de stembus - misschien 22 januari - te lokken.
Na het grote sociale protest, tegen de achtergrond van de steeds breder worden kloof tussen rijk en arm in de Israëlische samenleving, zou je verwachten dat Likoed het onder Netanyahoe moeilijk zou hebben. Maar dat is niet zijn perspectief. Hij heeft gelijk dat Israël het in economisch opzicht beter doet dan de meeste Europese landen. Tot nu weet Israël zich te onttrekken aan de uitval van de Europese economische/ financiële crisis. Hoe? Met het Europese schrikbeeld voor ogen staat hij op begrotingsdiscipline. Bezuinigen, ook in de sociale sector, op rekening van de zwakkeren in de samenleving, is ook nu zijn uitgangspunt en de voornaamste reden voor de spanningen in zijn regeringscoalitie.
Als een doorgewinterde politicus weet Netanyahoe echter als geen ander de binnenlandse problemen ondergeschikt te maken aan de veiligheidsproblematiek. Zijn imago is dat van de grote beschermer van Israël tegen het Iraanse atoomgevaar. Dat werkt verlammend op zelfs sociale kritiek op zijn beleid. Het is een oud en beproefd recept, niet alleen in Israël, om binnenlandse problemen op buitenlandse dreigingen af te wentelen. Met veel talent, doorzettingsvermogen en de nodige demagogie is het Netanyahoe gelukt een hoofdrolspeler te zijn in het onderwerpen van Iran aan wurgende internationale economische sancties. Tot verborgen verontwaardiging van de Amerikaanse president Barack Obama is Netanyahoe er ook in geslaagd de alsnog imaginaire Iraanse atoombom tot een van de meest emotionele onderwerpen in de Amerikaanse presidentsverkiezingen te maken. Tenzij de Republikeinse presidentskandidaat Mitt Romney zich anders voordoet dan hij de laatste dagen zegt, heeft Netanyahoe zich in zijn Republikeinse vriend vergist. Van hem verwachtte hij schijnbaar onvoorwaardelijke steun voor een militaire actie tegen Iran. Romney heeft zich met het grote debat met Obama over de buitenlandse politiek in het vooruitzicht, uitgesproken voor een behoedzame benadering van Iran. Tussen zijn opvatting en die van Obama is nauwelijks verschil. Romney is een handige kandidaat die al tijdens het eerste debat met Obama heeft bewezen veel pragmatischer te zijn dan zijn imago zou doen vermoeden. De ‘leugens’ van Romney brachten Omaba tijdens het eerste grote debat over de economie zo van zijn stuk dat hij er door in de verdediging werd gedwongen en zo het eerste debat verloor en misschien daardoor ook wel het presidentschap, als Romney hem blijft overrompelen met aanpassing van zijn standpunten aan het politieke middenveld. Romney heeft ook zijn opvatting laten varen dat vrede met de Palestijnen een onhaalbare kaart is. Kennelijk is zijn campagneteam tot de conclusie gekomen dat wat hij ook zegt, de Joodse stem in grote meerderheid trouw blijf aan de Democraten, dus voor Obama zal gaan.
Ik betreur het dat Netanyahoe zo duidelijk zijn voorkeur voor zijn Republikeinse vriend Romney niet onder stoelen of banken heeft gestoken. Zal Obama hem bij herverkiezing de rekening presenteren door zich duidelijker dan ooit uit te spreken en in te spannen voor de stichting van een Palestijnse staat naast Israël? Ik ben er zeker van dat de Palestijnse kwestie volgend jaar weer hoog op de internationale agenda zal komen te staan. De Palestijnse president Mahmoed Abbas laat zich niet door Netanyahoe afschrikken en blijft er bij dat de Algemene Vergadering van de VN Palestina als een niet-lidstaat zal moeten erkennen. Op basis van een dergelijke politieke overwinning op Israël wil hij het vredesoverleg met Israël hervatten. Heeft hij in Netanyahoe een partner?
De Palestijnse kwestie zal, als ik me niet vergis, de Israëlische verkiezingscampagne niet domineren. Het lijkt wel alsof de status-quo een permanente vorm heeft aangenomen. Pas op de plaats dus. Netanyahoe zal dat ‘eeuwige’ probleem met groot succes, denk ik, ondergeschikt weten te maken aan de Iraanse atoomdreiging. Dat is zijn verkiezingsstrategie, dat is ook het motief voor zijn besluit om vervroegde verkiezingen uit te schrijven. Vroeger plachtten Israëlische politici, ook Ehoed Barak, te zeggen dat er geen Palestijnse partner is. Nu zijn de rollen naar mijn inzicht omgekeerd. Er is geen Israëlische partner die met zoveel onzekerheden in de omliggende Arabische landen met Abbas wil onderhandelen over de stichting van een Palestijnse staat. Netanyahoe hoopt als herkozen premier de Palestijnse kwestie nog lange tijd te kunnen verdoven. Of dat verstandig is, betwijfel ik. Uiteindelijk kan Israël een oplossing van het Palestijnse vraagstuk niet uit de weg gaan.
