Ik kreeg deze week een heel bijzondere Haggada onder ogen in een boekwinkel in Tel Aviv. Een protest Haggada tegen de bezetting.

Alle gebeden en liederen die aan de Pesachtafel worden gezongen, staan er in. De tekst van de gebeden aan de rechterkant van de bladzijde: links commentaar op de tekst geschreven door onder anderen Amos Oz en andere bekende Israëlische intellectuelen.

De boodschap is dat de vrijheid die de Israëlieten op Egypte bevochten niet de vrijheid is die Israël kent. Israël kan geen in vrijheid levend land zijn zolang de bezetting duurt, is de boodschap.

Amoz Oz schreef de volgende woorden: “Ik zie geen enkele geldige reden om bevolkte gebieden in te lijven zonder instemming van de bewoners. De inwoners van Nabloes en Gaza zijn geen massa mensen en geen stof van mensen en geen gepeupel dat moet worden verwijderd om levensruimte te scheppen.”

Aansluitend op deze harde woorden schrijft hij dat Israël in 1967 niet ten strijde is getrokken om gebieden te veroveren maar om onze rechten en onze vrijheid te verdedigen. “We moeten het recht op vrijheid van de Arabieren in Palestina eerbiedigen.”

Niet alle teksten naast de gebeden zijn zo scherp gesteld.

Ik denk niet dat de Amerikaanse ambassadeur David Friedman deze bijzondere Haggada onder ogen krijgt. Mocht dat wel zo zijn dan heeft hij misschien een goede reden eens diep na te denken over zijn anti-Palestijnse passie.

In het voetspoor van president Donald Trump is ook de Amerikaanse ambassadeur een meester in het provoceren van de Palestijnen.

In plaats van zich – naar diplomatiek gebruik – neutraal op te stellen, heeft Friedman partij gekozen voor Israël. Dat mag, wanneer hij in besloten kring spreekt. Deze warme, vrome Jood, die geen notie heeft van diplomatie, heeft gezegd dat de nederzettingen in bezet gebied deel van Israël zijn. Een woedende uitbarsting van de Palestijnse president Mahmoed Abbas volgde op stellingname van de Amerikaan. “Je bent een zoon van een hond”, riposteerde de Palestijn. Waarop Friedman de Palestijnse leider van antisemitisme beschuldigde.

Natuurlijk had de Palestijnse leider wat beschaafder op de uitdagende opmerking van Friedman moeten reageren.

Hij had kunnen zeggen: meneer de ambassadeur waarom steunt u in het openbaar de Israëlische aanspraken op bezet gebied nog voor uw president Trump zijn vredesplan voor een oplossing van het Israëlisch-Palestijns conflict heeft gepresenteerd? Daar is nog steeds het wachten op. Misschien rond 17 mei, als Trump de opening van de Amerikaanse ambassade in Jeruzalem hoogstwaarschijnlijk zal bijwonen. Tenminste dat was het plan. Misschien heeft hij het nu te druk met zijn historische top met de Noord-Koreaanse ‘rocket man’. Ook in mei.

Trump heeft met zijn verklaring over Jeruzalem – Jeruzalem is van Israël – de Palestijnen hoog op de kast gejaagd. Friedman deed er een schepje bovenop.

Toen Trump zijn Jeruzalem-verklaring af gaf, vroegen Israëlische commentatoren – ik ook – zich af hoeveel mensenlevens dit zou gaan kosten. Ik ben nu ruim een week in Israël. Op de eerste dag van mijn verblijf werden twee soldaten in bezet gebied doodgereden door een Palestijnse terrorist die op hen inreed.

Twee dagen later werd in de oude stad van Jeruzalem een Israëlische veiligheidsagent vermoord door een Palestijn met een mes in de hand. Meer dodelijke aanslagen gingen aan de Jeruzalem-verklaring van Trump vooraf.

Palestijnse aanslagen zijn van alle tijden. Het zou heel verstandig zijn, voor het welzijn van de Joden in Israël, als Israëls leiders eens echt probeerden te doorgronden wat de diepere oorzaken van de terreur zijn en wat de oplossing is. Messiaans zionisme, dat in 1967 ontkiemde na de Zesdaagse Oorlog, heeft nu zo diep wortel geschoten in de geesten dat de kans op een vergelijk op basis van een Joodse naast een Palestijnse staat vrijwel nihil is.

Als dat zo is – ik vrees het echt – zal er Palestijnse terreur/verzet blijven. Dan moet je wennen aan weer Israëlische doden, aan weer gedode Palestijnen, aan het weer opblazen van huizen van Palestijnen die voor de eer van hun land wilden sterven.

Het is een triest verhaal.

Israël is zo’n ingewikkeld land dat je emoties alle kanten worden opgestuurd. Met het zeventigjarig bestaan van de staat Israël in het vooruitzicht vind ik het moeilijk te aanvaarden dat de zionistische droom vastloopt in een harde materialistische samenleving. De kloof tussen rijk en arm is onaanvaardbaar breed en diep. De prijzen van appartementen in Tel Aviv, en daar niet alleen, rijzen de pan uit. Een tweekamerflat, met souterrain, gaat in een wijk ten noorden van Tel Aviv voor 650.000 euro van de hand. En geloof me, mensen zeggen dat het ‘spotgoedkoop’ is!

De discussie over wonen hier vertoont veel overeenkomsten met de woonsituatie in Amsterdam, met dit verschil dat de prijzen hier hoger zijn. Tenminste dat heb ik uitgedokterd.

Wat betekent dat voor de coherentie van een land dat nooit echt vrede heeft gekend? Waarom hebben zoveel, ja veel, jonge Israëli’s hun toevlucht gezocht in Berlijn, Amsterdam en elders?

Professor Harari (van het boek Sapiens: A Brief History of Humankind) heeft geschreven dat samenlevingen door een mythe bij elkaar worden gehouden.

Het zionisme was een mythe die heeft geleid tot de enorme prestatie van de stichting van Israël. Saamhorigheid is in dit verband het sleutelwoord achter de mythe. Die saamhorigheid wordt door allerlei spanningen in dit land – politieke, religieuze en sociale – zwaar op de proef gesteld.

Als de bookmakers zich niet vergissen, gaat de Israëlische inzending naar het Eurosongfestival op 8 mei in Lissabon hoge ogen gooien. Netta Barzilai zingt een ultra moderne popsong, vol verrassingen en geluidseffecten. Heel bijzonder. Dat vinden Arabische kijkers die de clip op Facebook en YouTube hebben gezien ook. Haar lied krijgt veel enthousiaste complimenten uit Marokko, Saoedi-Arabië en andere Arabische landen. Als Netta Barzilai in Lissabon wint, wordt de mythe nieuw leven ingeblazen. Een voorteken van andere tijden?

In Israël val je van de ene in de andere verrassing. Vorige week onthulde de Israëlische pers met de grootst mogelijke kopletters dat de Israëlische luchtmacht op 6 september vorig jaar een bijna werkzame Syrische atoomreactor heeft vernietigd. In de media verschenen foto’s van voor en na de gedurfde aanval waarover in het hart van de regering onenigheid bestond.

Een Israëlische minister heeft gezegd dat de aanval op de reactor in Syrië, nabij de grens met Irak, de voorbode kan zijn van een luchtaanval op atoomreactoren in Iran. Premier Netanjahoe heeft verschillende keren gezegd dat Israël de middelen heeft om Iran aan te vallen.

Nu het doek is gevallen over deze hier bejubelde actie heeft Israël bewezen geen atoombewapening van zijn vijanden in het Midden-Oosten te dulden.