Rond Israël voltrekken zich grote veranderingen.
Wie ooit mijn correspondenties voor NRC gedurende bijna veertig jaar heeft gevolgd, kan weten dat ik, met anderen, na de oorlog van 1967 tegen de nederzettingenpolitiek was en voor de stichting van een Palestijnse staat naast Israël in de bezette gebieden.
Ik was natuurlijk niet de enige. Bekende Israëlische militairen (generaal Matti Peled) en schrijvers (Amos Oz, David Grossman) en politici uit de Arbeiderspartij (Arie Eliav en anderen) waren dezelfde mening toegedaan.
Ik roep nog even een herinnering op aan professor Leibowitz van de Hebreeuwse Universiteit. Deze diep orthodoxe Israëli keerde zich fel tegen de Israëlische politiek en bepleitte de stichting van een Palestijnse staat. Hij waarschuwde voor een fascistisch Israël als er niet naar hem zou worden geluisterd. Hij had veel volgelingen, vooral onder studenten.
Kortom: Israël was diep verdeeld over de Palestijnse kwestie. Uiteindelijk leidde dit in 1995 tot de moord op premier Jitschak Rabin, die bereid was op basis van het akkoord van Oslo (1993) met de Palestijnse leider Jasser Arafat tot een oplossing te komen.
Ik durf er mijn hand niet voor in het vuur te steken dat Rabin inderdaad de stichting van een Palestijnse staat steunde … maar hij was wel op weg naar een compromis met de Palestijnen. Na de moord op hem is de nederzettingenpolitiek in een hoog tempo voortgezet, tot de dag van heden, en lijkt de weg naar een onafhankelijke Palestijnse staat geblokkeerd. Dat analyseer ik in het toegevoegde artikel.
Geen Palestijnse staat meer
Door diepgaande ontwikkelingen in het Midden-Oosten en daarbuiten verdampt de Palestijnse onafhankelijkheidsdroom. Israël daarentegen heeft de wind in de zeilen. Er zijn geen regionale en geen internationale factoren die de hardnekkige Israëlische nederzettingenpolitiek in bezet Palestijns gebied in de weg staan.
De Verenigde Staten, de enige mogendheid die Israël zou kunnen dwingen het hoofd te buigen voor Palestijnse rechten heeft besloten zich uit het Midden-Oosten terug te trekken. De Amerikaanse politieke energie is nu afgestemd op een mogelijke confrontatie met China.
Een Amerikaans vredesplan voor de oplossing van het Israëlisch-Palestijnse conflict blijkt niet meer dan een diplomatiek schimmenspel te zijn. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken heeft half januari in Caïro duidelijk gemaakt dat de Verenigde Staten geen heil meer zien in militaire interventies in het Midden-Oosten. Ter staving van dit argument heeft president Trump besloten de kleine Amerikaanse troepenmacht geleidelijk uit Syrië terug te halen. ‘America first’ is de politieke logica van deze Amerikaanse president.
Voor het Midden-Oosten heeft de Amerikaanse aftocht uit dit deel van de wereld grote gevolgen. In het daardoor ontstane machtsvacuüm krijgen Rusland, Turkije en andere kleine spelers vrij spel. Dat ISIS verslagen zou zijn, zoals president Trump beweert, is een fabeltje. Naar schatting beschikt deze fanatieke islamitische jihad nog over 30.000 strijders in delen van Syrië. Wederopstanding van ISIS op grote schaal lijkt een historische wetmatigheid te zijn.
Zal Rusland de taak van de VS overnemen en samen met Turkije proberen de terugkeer van ISIS te stoppen? Te oordelen naar uitspraken van de Turkse president Erdogan zullen de Syrische Koerden de hoogste prijs betalen voor het vertrek van de Amerikanen, vanuit het oogpunt van de Koerden het derde Amerikaanse verraad. De Amerikaanse troepen in het noorden van Syrië dienden als een buffer tussen het sterke Turkse leger en de Koerden, de bondgenoten van de VS in de strijd tegen ISIS. Nu de Amerikanen wegtrekken staat het Turkse leger klaar om op grote schaal het ‘Koerdische terrorisme’ te elimineren. (De Koerdische onafhankelijkheidsdroom, in Syrië maar ook in Turkije, is een constant gegeven in de confrontatie tussen Turkije en de Koerden aan weerszijden van de grens met Syrië.)
Wat betekent deze nieuwe situatie voor Israël?
Trump beschouwt Israël als de meest stabiele en militair superieure mogendheid in het Midden-Oosten. Geen der landen in het Midden-Oosten is in de huidige situatie een bedreiging voor de Joodse staat.
In strategisch opzicht is de positie van Israël nooit beter geweest. Leidende Arabische soennitische staten zoals Saoedi-Arabië, Qatar, de Emiraten en anderen beschouwen Israël als een bondgenoot in de confrontatie met het sji’itische Iran, een machtsstrijd die het karakter heeft van een godsdienstoorlog. Het wegtrekken van de Amerikanen uit het Midden-Oost geeft nog meer gewicht aan Israëls militaire macht gebaseerd op hightech militair materieel van wereldklasse.
In dit voor Israël gunstige politieke strategische klimaat is er vanuit de Arabische wereld, Egypte inbegrepen, geen druk op Israël om concessies te doen aan de Palestijnen. De Palestijnse problematiek speelt geen rol van betekenis in het grote diplomatieke spel in het Midden-Oosten.
Israël heeft de vrije hand om met een wel doordachte nederzettingenpolitiek de Palestijnse onafhankelijkheidsdroom in de kiem te smoren, totdat er wellicht in de toekomst een Israëlisch protectoraat komt over die gebieden die onder bestuur blijven van het Palestijns zelfbestuur in Ramallah.
Ik herinner me hoe Israël na de oorlogen van 1967 en 1973 in een messiaanse roes is gekomen waaruit de nederzettingenpolitiek is ontsproten. De overwinning in zes dagen in juni 1967 werd als een wonder ervaren in het Joodse land. Dat Israël de oorlog van 1973 (de Jom Kipoeroorlog) overleefde, terwijl generaal Moshe Dayan nog vreesde voor het voortbestaan van het Joodse land, werd ook als een wonder ervaren en versterkte het messiaanse gevoel! Daaruit is Goesj Emoniem (Verbond der Getrouwen) voortgekomen, dat gelooft dat het een Joodse historische plicht en recht is om tegen de regeringspolitiek in voldongen feiten in bezet gebied te stichten.
Als ik stel dat de Palestijnen de verliezers zijn van dit historisch proces dan stel ik ook dat wat Israël aangaat “de God uit de Tora heeft gewonnen.” In 1967 werd de westelijke oever van de Jordaan door Israël veroverd … nu heeft dit gebied zijn historisch naam Judea en Samaria hervonden. Israëls kinderen weten niet beter dan dat dit altijd zo is geweest.
