Wat zal premier Benjamin Netanjahoe doen als hij deze maand wegens corruptie, schending van vertrouwen en oplichting wordt veroordeeld? Aftreden? Nee, natuurlijk niet, want hij heeft juridische bescherming gevonden in de vorming van de nieuwe coalitieregering tussen Likoed en Blauw Wit. En volgens deze constructie is een zittend premier zolang hij regeert onaantastbaar. Dat is het overlevingskunststukje van Netanjahoe. Ik neem er met een gevoel van schaamte mijn petje voor af.
Er zijn ook andere methodes, buiten coalitiegekronkel om, om Netanjahoe in bescherming te nemen. Hoe dan? De procureur-generaal, de vrome Avichai Mandelblit, ondervindt het aan de lijve. Hij wordt, net als zijn naasten, met de dood bedreigd omdat hij het lot van Netanjahoe voor de rechtbank in handen zou kunnen hebben. Hem bedreigen, dag en nacht, is een praktijk uit duistere dictaturen om hem tot rede te brengen. Hem uit de weg ruimen, vermoorden dus, zou nog effectiever zijn.
Het is in Israël niet eerder voorgekomen dat een procureur-generaal bij de politie een officiële klacht heeft ingediend over aanhoudende dreigementen.
Personen rond Netanjahoe, zijn zoon Yaïr bijvoorbeeld, spelen achter maar soms ook vóór de schermen een rol bij het bedreigen van Mandelblit.
Het lijkt verdacht veel op de campagne die Netanjahoe in 1995 voerde tegen de vredespolitiek van premier Jitschak Rabin. Drie schoten in de rug van Rabin uit het pistool van Jigal Amir, na de grootste vredesdemonstratie ooit in Tel Aviv, maakten een einde aan het leven van Rabin en aan de hoop op vrede met de Palestijnen. Netanjahoe heeft zelf niet geschoten maar wel de sfeer helpen creëren waaruit Jigal Amir is voortgekomen. Ik ben getuige geweest van zijn ophitsende redevoeringen tegen Rabin.
Dat is geschiedenis.
Netanjahoe heeft met de oud chef-staf Benny Gantz, leider van Blauw Wit, een nieuw hoofdstuk in Israëls bewogen geschiedenis geschreven.
Gantz is, als ik hem moet geloven, in het landsbelang – wegens corona in de eerste plaats, en ten tweede de economische crisis – een coalitie met Netanjahoe aangegaan. Om een miljarden sjekels verslindende vierde verkiezingsronde te voorkomen, dat herhaalt hij voortdurend, net als Netanjahoe.
Het is niet zo verwonderlijk dat een soldaat in het landsbelang handelt als hij ook bereid is daarvoor te sterven. Ik denk dat Gantz zo in elkaar zit. In zijn verrassende toenadering tot Netanjahoe is zijn democratisch kompas op tilt gegaan. Gantz, de grote uitdager van Netanjahoe in de verkiezingscampagne, heeft zijn beloften aan de kiezers en een deel van zijn partijgenoten verloochend. Nooit zou hij onder de criminele Netanjahoe dienen, altijd zou hij de democratie hoog houden en in een door hem te vormen regering een Arabische minister opnemen. Gantz aanvaardde de gedoogsteun van de Arabische Verenigde Lijst, die met vijftien zetels in de Knesset één van de pijlers van zijn regering zou kunnen zijn.
In de nieuwe coalitieregering staan de Israëlische Arabieren, twintig procent van de Israëlische bevolking, voorlopig in de kou. Op papier is er een ministeriële portefeuille ingeruimd voor een Arabische minister voor Minderheden. Het probleem is dat die Arabier nog niet is gevonden. Of niet met Netanjahoe in een regering wil zitten. Ook bleek Gantz tijdens de verkiezingscampagne geen voorstander te zijn van annexatie van de Jordaan-vallei. In het regeringsprogramma wordt dit hete hangijzer niet benoemd. In het coalitieakkoord tussen Likoed en Blauw Wit wél.
Het annexatieproces zou met ingang van 1 juli 2020 in gang worden gezet. Netanjahoe was daar in zijn regeringsverklaring heel duidelijk over. Het plaatsen van de grootste delen van de Westelijke Jordaanoever onder Israëlische vlag omschreef hij als een historische invulling van het zionisme. Dat moet zijn erfenis worden in de annalen van de lange Joodse geschiedenis. Een ereplaats die hij dan deelt met David Ben-Goerion, die in 1948 de staat Israël stichtte.
Het door president Trump aangemoedigde annexatieplan is een tijdbom onder het vredesverdrag met Jordanië, kan leiden tot het uiteenvallen van het Palestijnse zelfbestuur in Ramallah en zou Israëls fragiele relaties met enkele Arabische landen op de tocht zetten. Het is een gok. Misschien pakt het anders uit. De ervaring leert immers dat Israël in het verleden met internationaal omstreden besluiten is weg gekomen. Tussen annexatie en de stichting van nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever zit slechts een internationaal juridisch onderscheid. Annexatie is niets anders dan voortzetting van de bezetting, met dat verschil dat de Palestijnen in geannexeerd gebied geen Israëlische burgerrechten krijgen. In Israël zeggen ideologische tegenstanders van annexatie hardop dat Netanjahoe’s annexatieplan met warme steun van Trump de deur openzet voor een apartheidsstaat.
Als hij woord houdt, zal Netanjahoe op 17 november2021 het premierschap overdragen aan Gantz. Dat is een van de belangrijkste paragrafen uit het coalitieakkoord. Tot die tijd zal Gantz als minister van Defensie en plaatsvervangend premier het land dienen.
Ik zal in deze column niet ingaan op de achtergronden van de vorming van de grootste regering ooit in Jeruzalem: 36 ministers en zestien onderministers!
Ik vraag me af of en hoe lang deze coalitie stand kan houden met elkaar wantrouwende leiders, Netanjahoe en Gantz, aan het hoofd van deze gezwollen eenheidsregering.
In zijn verklaring in de Knesset noemde Gantz nadrukkelijk 17 november 2021 als de datum waarop hij de scepter van Netanjahoe overneemt. Deed hij dat omdat hij aan de goede wil van Netanjahoe twijfelt? Opmerkelijk was het wel.
