Ik vraag me af waarom de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken John Kerry zich zo inspant om de standpunten van Israël en de Palestijnen te doorgronden. Waarom pendelt hij als een razende door het Midden-Oosten? Het kan toch veel gemakkelijker. Het zou me verbazen als Kerry niet al bij voorbaat op de hoogte is van wat Netanjahoe en Abbas in hun schild voeren. Heeft Snowden hem niet de informatie verschaft over de standpunten in Jeruzalem en Ramallah? Als de Amerikanen ook Europese diplomaten afluisteren waarom zouden ze dan de Palestijnen en Israël deze eer niet gunnen?
Laat ik er voor het gemak van uitgaan dat Kerry niet over bij elkaar gespioneerde informatie beschikt. Dus moet hij die wel ophalen bij de spelers zelf. Tot de dag van vandaag heeft dat geen tastbare resultaten opgeleverd. De Amerikaan laat zich echter niet afschrikken. Hij laat de droom van vrede tussen Israël en de Palestijnen nog niet door zijn vingers glippen. Hij bijt door en maakte bij zijn vertrek uit Israël duidelijk spoedig te zullen terugkomen omdat er naar zijn zeggen echte vooruitgang is geboekt.
Voor mij staat één ding vast. Misschien is daar de hoop van Kerry op gevestigd. Israëls premier Netanjahoe ondergaat een metamorfose. Ik weet niet of het zelfhypnose of inkeer is, maar hoe vaak kun je zeggen dat je vrede wilt als je er niet in gelooft. Anders gezegd, voor de duidelijkheid: Netanjahoe wil echt vrede maar wel op zijn voorwaarden. Hij is bereid concessies te doen zonder Israëls veiligheid te compromitteren, wat dat ook inhoudt. Ik ga zijn standpunten hier niet ontleden. Ik wil echter wel stellen dat Netanjahoe over de ideologische Rubicon heen is, voor vrede bereid is de grootste delen van Judea en Samaria, de Westelijke oever van de Jordaan, op te geven. Dat is ook de reden dat Netanjahoe vereenzaamt in een snel naar rechts oprukkende Likoedpartij waarin de invloed van de kolonisten groter is dan ooit.
Indertijd verraste de Likoed-premier Menachem Begin, toen hij voor vrede de hele Sinaïwoestijn tot de laatste zandkorrel opgaf. Voordat hij die politieke buiteling maakte, werd hij ook in de Nederlandse media als een terrorist aangeduid wegens zijn rol in het verzet tegen het Engelse mandaat over Palestina.
Naar mijn idee is Netanjahoe nu over de dam en begrijpt hij eindelijk dat Israël om binnenlandse en buitenlandse redenen niet over de Palestijnen kan blijven heersen. Hij begrijpt het niet alleen, maar hij heeft het ook zo gezegd. In 2009 sprak hij zich al uit voor een twee-statenoplossing, dat wil zeggen een Joodse staat naast een Palestijnse staat in gebied dat in 1967 op Jordanië werd veroverd. Netanjahoe is naar mijn idee tot het inzicht gekomen dat heerschappij over de Palestijnen een gevaar is voor het behoud van de Israëlische democratie. Ik vind dat een belangrijke ontwikkeling in zijn politieke persoonlijkheid.
Dit gezegd, geschreven hebbende, ben ik toch niet optimistisch gestemd. Het wantrouwen tussen Abbas en Netanjahoe is ziekelijk groot, de objectieve obstakels torenhoog. Niet alleen moet een territoriaal geschil worden opgelost, maar ook de religieus zo gevoelige kwestie Jeruzalem vraagt om een doorbraak. Hoeveel kolonisten zullen naar Israël moeten terugkeren om plaats te maken voor een levensvatbare Palestijnse staat? Wat gebeurt er met de Palestijnse gevangenen en Palestijnse vluchtelingenproblematiek? Moet Israël ook de bouw stoppen in nederzettingenblokken die Israël wil behouden? Misschien komt Kerry alsnog met een toverformule om al die problemen, en er zijn er veel meer, in een vredesvoorstel samen te brengen. Ik kan het slechts hopen, want zonder uitzicht op vrede ziet de toekomst er voor Israël en de Palestijnen niet florissant uit.
