Ik hoop dat de drie jongens die door onbekenden op de Westelijke oever van de Jordaan zijn ontvoerd, nog in leven zijn. Hoewel premier Benjamin Netanjahoe er zeker van schijnt te zijn dat Hamas-terroristen achter deze dramatische ontvoering zitten, is daar - voor zover ik weet - nog geen enkele aanwijzing voor. Geen enkele Palestijnse organisatie heeft de verantwoordelijkheid voor de ontvoering op zich genomen en voor de vrijlating van het drietal, vrijlating van Palestijnse gevangenen geëist. Dat is tot dusverre het klassieke patroon van ontvoeringen. Ik wil in deze column niet ingaan op ernstige Israëlische fouten en tekortkomingen in deze tragische affaire. Ik wil niet uitleggen waarom Netanjahoe de gelegenheid aangrijpt om Hamas een kopje kleiner te maken en denkt dat massa-arrestaties van Palestijnen in het voordeel van de verdwenen jongeren werkt. Ik wil uitsluitend stilstaan bij dit drama, bij de hoop en angst van de ouders die door de Israëlische bevolking worden gedeeld. Ik hoop voor hen dat de ontvoering een op zichzelf verwerpelijke onderhandelingstactiek is en geen wraakactie voor het doden van Palestijnse jongeren door het leger. Wraak is geen recept voor hoop, helaas. Meer wil ik er niet over zeggen.
Wie wel gesproken heeft, is Paus Franciscus. En hoe. Hij heeft het opgenomen voor zijn voorganger tijdens de Tweede Wereldoorlog, Paus Pius de Twaalfde, de verguisde paus die zweeg toen de gaskamers in Auschwitz op volle toeren draaiden. Professor Saul Friedländer was in de zestiger jaren de eerste die in zijn onthullende boek Paus Pius de Twaalfde en het Derde Rijk deze paus aanklaagde. Sedert die ‘eye opener’ is Paus Pius de Twaalfde nooit echt gerehabiliteerd, tot verontwaardiging van de huidige paus die hem graag heilig wil verklaren.
In zijn religieuze woede heeft Paus Franciscus gezegd dat je de rol van zijn voorganger in de context van de tijd moet zien. Paus Pius de Twaalfde was niet onverschillig voor het lot van de Joden. Hij opende volgens paus Franciscus kloosters voor vluchtende Joden en had in zijn residentie 42 Joodse baby’s. Na deze inleiding kwam het hoge woord er uit. Waarom bombardeerden de geallieerden de rails niet waarover treinen met Joden naar het vernietigingskamp Auschwitz reden? Ze hadden toch de foto’s? Volgens Paus Franciscus zou het goed zijn over alles te praten en niet uitsluitend stil te staan bij zijn verguisde voorganger. Vanuit katholiek en historisch perspectief is het naar mijn mening heel belangrijk dat Paus Franciscus deze doos van Pandora in een interview met de Spaanse krant La Vanguardia heeft geopend. Ik ken overlevenden van Auschwitz die zich nog steeds afvragen waarom de geallieerden de rails naar de vernietigingskampen ongemoeid hebben gelaten. Ik sluit me bij deze vragenstellers aan. Paus Franciscus heeft toegezegd dat de archieven van het Vaticaan open gaan. Dan zal uit de documenten moeten blijken wat precies de benevolente rol van Paus Pius de Twaalfde is geweest in die duistere jaren.
