Het succes van de Israëlische hightech – ook al stortte onlangs op het laatste moment een Israëlische satelliet neer bij de landing op de maan – is één van de redenen waardoor Israël nader wordt gebracht tot soenitisch Arabische landen, in het bijzonder Saoedi-Arabië. Riyad, maar ook Bahrein, Dubai en andere Golfstaten zijn om veiligheidsredenen bijzonder geïnteresseerd in Israëlische hightech producten. Deze hightech toenadering heeft de Amerikaanse president Donald Trump aangemoedigd binnen enkele weken een vredesplan voor het Midden-Oosten te lanceren.
Misschien moet hij toch nog even wachten totdat duidelijk wordt of Netanjahoe een rechtse coalitieregering kan vormen. Avigdor Lieberman, de leider van de partij Jisrael Beitenoej ligt dwars. Hij staat er op dat de dienstplicht voor iedereen moet gelden en er dus geen uitzondering mag worden gemaakt voor jesjiwe-studenten. De ultra-orthodoxe partijen die Netanjahoe nodig heeft om te kunnen regeren, geven op dit punt geen krimp. Zij leggen de veiligheid en het voortbestaan van Israël in handen van God. En dus moeten er worden gebeden in plaats van te dienen in Tsahal, het leger.
Aan de ronde tafel van mijn stamcafé in Ramat Hasharon spreek ik met Madi Nassimian over het Israëlische hightech succes en de Aziatische zoektocht naar het geheim ervan. “Japanners en Chinezen komen naar ons land om het Israëlische hightech wonder te begrijpen. Israël is na de VS en China de derde hightech mogendheid. Dat zo’n klein land in zo’n korte tijd zo hoog op de ladder van de hightech is geklommen, willen ze doorgronden”, zegt Madi Nassimian, CEO en oprichter van Son Interactive, gespecialiseerd in digitale strategie.
“China is bijzonder geïnteresseerd in de Israëlische hightech. De Chinese pers schrijft er veel over”, laat mijn Chinese contact in Beijing me weten. “Sedert mijn nieuwsagentschap Xinhua in 1992 een bureau in Jeruzalem opende, is in de Chinese pers uitgebreid geschreven over verschillende aspecten van de Israëlische hightech zoals druppelirrigatie, geavanceerde wapensystemen, ontzilting van zeewater en meer.”
“De Japanse en Chinese hightech-deskundigen beperken zich in hun zoektocht niet tot het aflopen van onze mensen in de hightech industrie in Tel Aviv en Herzliya. Ze gaan naar jesjiwot, Talmoedscholen, waar orthodoxe Joden een leven lang dag in dag uit de Talmoed bestuderen, een exercitie in dialectiek. Vermoeden ze dat de eeuwenoude Joodse Talmoed studie de bron is van het Joodse denken?”
Madi Nassimian heeft een wat nuchtere kijk op de ontwikkeling van het hightech fenomeen. Het karakter van de Israëlische samenleving, ontsproten aan de communautaire kibboetsideaal heeft zijn stempel gedrukt op de vorming van de antiautoritaire, eigenwijze, Israëli.
In de Israëlische hightech industrie is deze karaktertrek op de werkvloer volgens Madi van groot belang bij het uitwisselen van ideeën en het nemen van initiatieven. Het is volgens hem één van de redenen waardoor de snelle ontwikkeling van de hightech valt te verklaren. Jodenvervolging, geografie en oorlogen liggen ten oorsprong van de ontwikkeling van de Israëlische hightech.
Joodse geleerden uit Duitsland ontvluchtten het nazi-regiem en speelden vóór de stichting van de staat Israël, in 1948, een belangrijke rol bij de vorming van het Weizmann Instituut, de Hebreeuwse Universiteit, het Technion in Haifa en instituten op het gebied van landbouw. De druppelirrigatietechniek is het Israëlische hightech-antwoord op droogte en watertekort. Deze techniek is populair in de Arabische wereld.
De komst van ruim één miljoen Russische Joden, na de val van de Sovjet-Unie, heeft de Israëlische hightech in een hogere versnelling gebracht. Volgens een statistiek heeft 2,3 procent van deze immigratiestroom een M.A. of een PhD. van de beste Russische universiteiten. Deze immigranten munten uit in research en development en nieuwe industriële processen, een welkome aanvulling op de traditionele expertise in software, halfgeleiders, elektronica en communicatie.
De basis van de overgang van een landbouweconomie naar een hightech industrie werd met overheidssteun gelegd na de oorlog van 1967. Frankrijk onderwierp Israël aan een wapenembargo op Mirages, de straaljagers die een belangrijke rol speelden bij de Israëlische overwinning in 1967. De Franse president Charles de Gaulle bestrafte Israël omdat Israël volgens hem het eerste schot had gelost.
Om zoveel mogelijk onafhankelijk te zijn van buitenlandse wapenleveranties besloot Israël een eigen gevechtsvliegtuig te ontwikkelen, de Kfir, en een tank, de Merkava. Onder zware Amerikaanse druk werd de productielijn van de Kfir echter stopgezet. Washington verzette zich tegen de verkoop van dit vliegtuig aan Zuid-Amerikaanse landen. Ook werd een begin gemaakt met de ontwikkeling van ballistische raketten, terwijl onder de neus van Amerikaanse inspectie in Dimona uranium werd verrijkt voor het aanmaken van een nucleaire bom.
De Jom Kipoeroorlog, in oktober 1973, toen Israël door de legers van Syrië en Egypte werd verrast, heeft een diepte effect gehad op de ontwikkeling van spionage software.
Op basis van de hightech revolutie van het afgelopen decennium is cyber warfare het ultieme wapen geworden van Israëls afschrikwekkende macht en daarmee samenhangende veiligheid.
De oprichting van een speciale hightech legereenheid in de jaren tachtig van de vorige eeuw ligt ten grondslag aan de ontwikkeling en productie van militaire en daarvan afgeleide civiele hightech. Op de middelbare scholen worden de beste studenten door het leger gescreend. In Eenheid 8200 krijgen ze als dienstplichtigen gedurende drie jaar een intensieve hightech opleiding. Hightech firma’s die nu wereldfaam genieten zijn vaak opgericht door afgezwaaide soldaten (officieren) van deze geheime eenheid.
Niemand hoeft zich te verbazen dat er nauwe contacten zijn tussen de spionagetechnieken van de Mossad en de hightech industrie. CNN berichtte dat Israël de VS heeft gewaarschuwd voor Iraanse agressie tegen Amerikaanse en Saoedi-Arabische doelen. Door in te breken in Whatsapp heeft Israël belangrijke gegevens verzameld over mogelijke anti-Israëlische activiteiten. Volgens sterke geruchten heeft Israël enkele jaren geleden een ’worm’ geplaatst in het communicatiesysteem van de Iraanse nucleaire centrifuges waardoor deze op hol sloegen. Het aanmaken van verrijkt uranium voor een atoombom zou daardoor zijn vertraagd.
Hightech producten maken zeventig procent (76 miljard dollar in 2016) uit van de totale Israëlische export. Daarnaast beschikt Israël over een exceptioneel hoog percentage werknemers (twintig procent) met een universitaire graad. Een andere indicatie voor de creativiteit in de wetenschappelijke wereld is dat voor iedere 10.000 inwoners academici 110 wetenschappelijke papers publiceren in gezaghebbende wetenschappelijke tijdschriften. Een wereldrecord volgens Israëlische gegevens.
Op deze brede basis, met overheidssteun en belangrijke buitenlandse investeringen, staan Israëlische hightech firma’s genoteerd op Nasdaq. Israël komt op deze prestigieuze beursnotering na de VS en Canada op de derde plaats.
Israëlische hightech producten zijn voor miljarden dollars over de toonbank gegaan. Intel heeft in 2017 voor Mobileye (een techniek voor stuurloos rijden) 15.3 miljard dollar op tafel gelegd. Waze werd in 2013 voor 1.3 miljard dollar verkocht. Orbotech bracht 5.4 miljard dollar op. Op een lijst staan vijftien hightech producten die voor meer dan 1 miljard dollar van de hand gingen. Intel en andere grote Amerikaanse ondernemingen als Motorola, IBM en Microsoft hebben onderzoekcentra in Israël geopend.
De ontwikkeling van de hightech sector gaat zo snel dat er nu een tekort is aan 15.000 gekwalificeerde werknemers. Om daarin te voorzien wordt naar personeel gezocht onder de Israëlische Arabieren en in de ultra-orthodoxe gemeenschap. Orthodoxe vrouwen krijgen een opleiding programmeren zodat zij thuis kunnen werken zonder in aanraking te komen met ‘vreemde’ mannen. De regering stimuleert Arabisch hightech onderwijs. Inmiddels werken 4.500 Arabieren in de hightech industrie. Honderden programmeurs uit India zijn reeds aangetrokken om in het tekort aan programmeurs te voorzien.
