Na zijn rede voor de Algemene Vergadering van de VN heeft premier Benjamin Netanyahoe, naast complimenten, een zee van kritiek over zich heen gekregen. De scherpste uitval kwam uit de mond van de Amerikaanse oud-president Bill Clinton. Van zijn vrouw Hilary Clinton, de minister van buitenlandse zaken onder president Barack Obama, moet hij gehoord hebben dat Netanyahoe niet is geïnteresseerd in vrede met de Palestijnen. Netanyahoe was woedend over deze messteek in de rug. Niet van een Palestijn maar wel van één van de invloedrijkste Amerikanen. Uit Netanyahoe’s bekwaam opgebouwde rede in New York trek ik de conclusie dat een Israëlisch-Palestijnse vrede, d.w.z. een Palestijnse staat naast Israël nog lange tijd, en misschien wel altijd, een hersenschim blijft. De Palestijnse president Mahmoed Abbas heeft ook geen steen bijgedragen waarop vrede kan worden opgetrokken. De woordenwisseling van beide leiders, die elkaar overigens in het plenum van de zaal in het VN-gebouw uit de weg gingen, was een flauwe afspiegeling van de woordentwist tussen Wilders en Rutte in de Tweede Kamer tijdens het begrotingsdebat.
In deze column wil ik een poging doen in de huid en geest van Netanyahoe te kruipen om te doorgronden waarom hij niet ‘ja’ kan zeggen tegen een levensvatbare Palestijnse staat naast Israël. Ik ga er vanuit dat Netanyahoe van oordeel is dat de stichting van een Palestijnse staat, hoe klein ook, voor zijn land gevaarlijker is dan het trotseren van een zich verbreidend internationaal isolement. Ik weet wel dat er ook ideologische motieven - de ondeelbaarheidsgedachte van het Land van Israël - een rol spelen in zijn wereldbeschouwing. Zijn hoogbejaarde vader, de zeer begaafde Amerikaanse historicus B. Netanyahoe (The origins of the inquisition, aanrader) en eens secretaris van Zeev Jabotinsky, zit zijn zoon om ideologische redenen op zijn huid. Er is voor Netanyahoe moed nodig om zijn revisionistische vader te trotseren. Zo simpel is het ook.
Om Netanyahoe te doorgronden gaat het mij om de manier waarop hij naar de wereld kijkt en in het bijzonder natuurlijk naar Israël’s plaats in het Midden-Oosten. Wat ziet hij nu? De ‘Arabische lente’ verslindt de Arabische economische en militaire energie. Syrië glijdt af naar een burgeroorlog, Egypte moet de revolutie nog verwerken, de Palestijnen zijn verdeeld en zwak. Turkije blaft maar is als lid van de NATO geen militaire bedreiging voor Israël. Conclusie: ondanks de diplomatieke tegenslagen en het gevoel van toenemend onbegrip is Israëls strategische positie goed. Van de Israëlische generaals moet hij horen dat Israëls militaire superioriteit misschien nooit eerder vanwege de Arabische onrust zo rustgevend is geweest. Die militaire macht wordt onderbouwd door een sterke economie en blijvende Amerikaanse militaire dollarsteun. Waarom zou Netanyahoe zich dan door een Palestijnse leider van de wijs laten brengen? Is het niet verstandiger de greep op de Westelijke oever van de Jordaan te verstevigen door nog meer te bouwen daar, of zelfs zoals rechtse parlementariërs suggereren tot annexatie over te gaan van gebieden die Israël voor eeuwig wil behouden in Judea en Samara? Een internationale economische boycot hoeft Israël niet te vrezen. De VS, West-Europa en andere landen die uit zijn op Israëlische technologische knowhow, zoals China en India, zullen er niet aan meedoen. Dat zijn allemaal gedachten en ideeën die door het hoofd van Netanyahoe gaan.
Als hij ergens wel op gefixeerd is, is het de Iraanse nucleaire ontwikkeling, een eufemisme voor atoombom. Maar een echt verband tussen Iran en de Palestijnse kwestie is er niet. Dat is lege retoriek uit de mond van Ahmadinejad. Ik denk dat het wereldbeeld van Netanyahoe er uit ziet zoals ik het heb geschetst. Het hoofdthema van zijn denken is dat de alliantie tussen Israël en de VS onbreekbaar is en hem de vrijheid geeft, om de hete brei van de Palestijnse kwestie te dansen. Wel lippendienst aan de Palestijnse zaak maar geen daden. Het spel gaat door. Denk ik. En ik dan als commentator? Ik begrijp Netanyahoe maar ik ben het volstrekt met hem oneens. Ik geloof zelfs dat haast is geboden om de Palestijnse kwestie op te lossen. Zo niet dan voorzie ik dat het Islamitisch fundamentalisme, als een soort zelfmoord-ideologie, een nog vastere greep op de Palestijnen zal krijgen dan via Hamas al het geval is. De stichting van een Palestijnse staat op korte termijn heeft de potentie de Palestijnen binnen boord te houden, d.w.z. een vrede met Israël te honoreren. Ik weet dat er risico’s aan de stichting van een Palestijnse staat zijn verbonden. Maar die zijn naar mijn overtuiging groter door deze optie uit de weg te gaan. Voortduring van de bezetting bedreigt niet het voortbestaan van Israël maar ondergraaft wel de hoogste waarden van de Israëlische democratie zoals die zijn ontleend aan de Tien Geboden.
