Premier Naftali Bennett zou de Amerikaanse president Joe Biden eens moeten vragen waarom de Amerikanen antiballistische raketten in Polen en Roemenië hebben geplaatst. Zou Biden dan de moed hebben Bennett te vertellen dat die raketten op Iran zijn gericht? Iran?
Had Iran tien jaar geleden zelf al raketten toen die Amerikaanse wapens in Oost-Europese landen werden geplaatst? Met dit ongeloofwaardige argument hebben de Amerikanen Rusland proberen te overtuigen dat het een wederzijds belang tegen Iran is om die raketten daar te hebben. De Russische president Vladimir Poetin heeft er tijdens een van zijn persconferenties smakelijk om gelachen.
Ik vraag me of op het Israëlische ministerie van Defensie ook is gelachen om deze Amerikaanse klucht. Als Iran zo’n bedreiging vormt, waarom zouden de Amerikanen die raketten dan niet in Israël plaatsen, om deze trouwe bondgenoot tegen het Iraanse gevaar te beveiligen? Dat zou wel logisch zijn.
Maar ja, in de propagandaoorlog tussen Biden en Poetin over Oekraïne regeren hele en halve leugens.
Ik ben geen liefhebber van Poetin, ik heb een diepe afkeer voor de schending van mensenrechten en persvrijheid in zijn land en voor zijn machtswellust die in het jasje van veiligheidsoverwegingen is verborgen.
Alvorens een paar opmerkingen te maken over het conflict wil ik proberen in zijn diepste beweegreden te duiken.
Ik geloof Poetin wanneer hij zegt dat hij uit veiligheidsoverwegingen handelt. De Russische geschiedenis schrijft dat voor. Napoleon en Hitler zijn beiden met grote legers via Oekraïne Rusland, dan wel de Sovjet-Unie binnengevallen. Het is een zegen voor de mensheid dat Hitler in de winter bij Stalingrad het begin van het einde van duizendjarige rijk heeft mogen beleven. Twintig miljoen Russische levens gingen tijdens Hitlers overval op de Sovjet-Unie verloren. Poetin heeft in Leningrad (Sint Petersburg) het Duitse beleg van de stad overleefd dat miljoenen Russen door honger en ontberingen het leven ontnam.
Er zit in Poetin dus iets dat vergelijkbaar is met de begrijpelijke Israëlische obsessie met veiligheid.
In dit bestek wil ik het conflict over Oekraïne niet uitpluizen. Ik wil volstaan met er op te wijzen dat te weinig wordt gekeken naar de Russische motieven. Die delven het onderspit in de propagandaoorlog. Het is me opgevallen dat in Nederland slechts één commentator dat wel doet. In Trouw kijkt Rob de Wijk, historicus verbonden aan het prestigieuze Clingendael Instituut, ook naar de andere kant. In zijn column van 14 januari wijst hij er op dat de Amerikanen eenzijdig een aantal wapenbeheersingsovereenkomsten met Rusland hebben opgezegd, bijvoorbeeld het plaatsen van langeafstandsraketten in Oost-Europa en, wat voor Poetin nog zorgwekkender is, de verbroken belofte dat de NAVO zich na de Duitse eenwording niet naar het oosten zou uitbreiden. (Die belofte staat nergens op schrift maar volgens Gorbatsjov werd die belofte wél gedaan.) Er zijn nog meer Russische grieven.
Die zijn geformuleerd in een aantal harde eisen die Poetin op tafel heeft gelegd, waarover een akkoord hoogst onwaarschijnlijk is. Poetin speelt dus hoog spel. Gezien vanuit zijn bubbel is de NAVO agressief en gevaarlijk. Als er geen middenweg wordt gevonden tussen de Russische veiligheidseisen ontstaat er een gevaarlijke situatie.
Amerikaanse militaire kringen vrezen dat Poetin zijn intercontinentale ballistische raketten gericht op de centrale VS misschien zou kunnen richten op Alaska. Dan zou het Amerikaanse afweersysteem niet voldoende tijd hebben om aanstormende Russische raketten met kernkoppen te onderscheppen.
Tot slot: waarom provoceert Poetin nu? De NAVO heeft toch geen plannen Rusland aan te vallen? Dat is toch een spinsel in zijn hoofd?
Misschien denkt hij vooruit – en hij niet alleen – naar de herverkiezing van Trump in 2024. Trump is voor Poetin, en niet alleen voor hem, een gevaarlijke speler, die tijdens zijn verloren herverkiezingscampagne zelfs dreigde China te bombarderen. Dat was geen grapje. De Amerikaanse legerleiding heeft Trump, formeel commandant der strijdkrachten, op dat moment dwarsgezeten.
De stafchef van het Amerikaanse leger, generaal Mark Milley, belde zijn Chinese ambtsgenoot dat de VS geen intentie hadden China aan te vallen. Het is maar goed dat de Chinese collega hem geloofde, want de Chinese ballistische raketten werden al in stelling gebracht.
We leven in een wereld waarin waanzin gekoppeld aan angst en frustraties regeert. Dat is nooit anders geweest.
