Met de zware beschuldigingen aan het adres van premier Benjamin Netanjahoe is de Israëlische politiek chaotischer dan ooit. Uiteindelijk komt er echter licht aan het einde van de tunnel.

Niet voor Netanjahoe, die – als de rechters de beschuldigingen van fraude en omkoperij bevestigen – enkele jaren achter slot en grendel kan gaan. Met dat vooruitzicht kan het politieke landschap door verkiezingen en het uiteenvallen van Likoed een ander gezicht krijgen.

Ik wil daar niet op vooruitlopen en ook niet alle constitutionele mogelijkheden analyseren. Wat mij bezighoudt, is de vraag waarom Netanjahoe, en vóór hem ook anderen, zijn morele kompas heeft verloren.

Wat bezielde hem van een industrieel voor een paar honderdduizend euro’s aan sigaren, drank en sieraden in ontvangst te nemen in ruil voor maatregelen van bestuur die zijn rijke vriend in staat stelden nog eens een half miljard dollar aan diens kapitaal toe te voegen? En waarom begunstigde hij een uitgever van kranten in ruil voor lovende berichtgeving over hem en zijn vrouw?

Het verschijnsel Netanjahoe weerspiegelt de grote verandering die de Israëlische samenleving, van een socialistisch pioniersland tot een kapitalistische bezettende mogendheid, heeft ondergaan. De waarden waarvoor de socialistisch pioniers uit Oost-Europa in de beginfase van de realisering van het zionisme in Palestina stonden, zijn
verwaterd. De kibboets-ideologie van totale gelijkheid heeft geen standgehouden in de dynamische ontwikkeling van Israël van een landbouweconomie naar een high tech mogendheid. Door golven immigratie uit de Arabische wereld, de Verenigde Staten, Europa en Rusland is Israël voor de pioniers van het eerste uur een onherkenbaar land geworden. “Ik ken mijn land niet meer”, zei een straaljagerpiloot van de luchtmacht me.

Om tal van redenen is Israël een gerespecteerde mogendheid geworden, in haar ontwikkeling niet gehinderd door de Palestijnse problematiek, de – naar mijn vaste overtuiging – niet houdbare bezetting.

Tegen deze ruw geschetste achtergrond plaats ik het gedrag van Netanjahoe. Hij heeft de indrukwekkende ontwikkeling van zijn land in zijn persoonlijkheid geïntegreerd en de pose aangenomen van een staatsman die zich wil meten met de groten op deze aardbol, met Trump en Poetin, om er slechts enkele te noemen. Sigaren, drank, sieraden, het hoort er allemaal bij, net als een Israëlische Air Force One, in navolging van het luxe vliegtuig van Trump.

In de loop van zijn lange premierschap heeft Netanjahoe zich volledig vereenzelvigd met Israël, zijn Israël. Vandaar zijn beïnvloeding van de Israëlische media via zijn corrupte medespelers. Netanjahoe wilde onaantastbaar worden.

De zucht naar macht verblinde hem.

Was het louter machtswellust of geloofde deze oud-officier van Sajeret Matkal, een speciale eenheid onder de chef-staf, dat hij is voorbestemd om pal te staan voor Israëls veiligheid en voortbestaan? Ook dat is een aspect van de zionistische ideologie, die Netanjahoe erfde van zijn vader Benzion Netanjahoe, een belangrijke revisionistische persoonlijkheid.

Tegen deze achtergrond begrijp ik de hysterische reactie van Netanjahoe op de zware beschuldigingen die de procureur-generaal hem ten laste heeft gelegd. Missie en macht zijn ingrediënten die tot verlies van realiteitsbesef leiden.

Het is een patroon waaraan wereldleiders ten gronde zijn gegaan.

Dat Netanjahoe de weg kwijt is en zich gevrijwaard weet van moreel schuldgevoel, valt af te leiden uit zijn uitspraak dat hij het slachtoffer is geworden van een “justitiële staatsgreep.” In de waan van zijn macht heeft hij geen kijk meer op de realiteit.

De Israëlische democratie is sterk genoeg om deze test van de opstandige Netanjahoe, die weigert het hoofd te buigen voor het onvermijdelijke, te weerstaan. Zelfs als er wordt gewaarschuwd voor een burgeroorlog, die niet zal uitbreken.