Terwijl ik deze tekst in het centrum van Tel Aviv schrijf, is Shimon Peres dinsdag 27 september overleden. Familieleden waren bij zijn ziekbed om afscheid van hem te nemen.
Shimon Peres heeft in zijn lange loopbaan de status van staatsman verworven. Ik zal niet diep op zijn levensloop ingaan, omdat columnist Harry van de Bergh dat eerder heeft gedaan. Ik wil toch verduidelijken waarom ik Peres graag de Nobelprijs voor de vrede gunde toen hij die samen met de vermoorde premier Jitschak Rabin en de Palestijnse leider Jasser Arafat kreeg voor zijn inzet bij het vastgelopen Oslo-vredesproces. Wat maakte Shimon Peres tot een staatsman? Ik heb hem als correspondent jarenlang kunnen volgen. Van verre en onder vier ogen. Shimon Peres was in de jaren kort na de oorlog van 1967 een havik die niet in vrede kon geloven en tot zijn ommekeer het stichten van nederzettingen in bezet gebied heeft bevorderd. Het idee van een Palestijnse staat naast Israël kwam nooit in zijn gedachten op.
Het is zijn grote verdienste dat hij na de moeilijke oorlog in 1973, en nog duidelijker na de Israëlische-Egyptische vrede in 1979, heeft begrepen dat een vergelijk met de Palestijnen een voorwaarde is voor Israëls veiligheid op lange termijn. Ik bewonder hem voor deze ommezwaai van ontkenner tot aanvaarder van de Palestijnse realiteit.
Wie van de wereldleiders zal naar zijn teraardebestelling komen? Volgens radio Israel komt de wereldtop, ook prinses Beatrix! President Barack Obama en oud president Bill Clinton zullen vrijdag de staatsbegrafenis bijwonen. En wie komt verder? Hillary Clinton. Dan kan Donald Trump, die ook een gooi doet naar het Witte Huis, niet achterblijven om een wit voetje te halen bij Joodse kiezers. Ik vermoed dat de Jordaanse koning komt en waarschijnlijk ook de Palestijnse president Machmoed Abbas, die in de vredesmissie van Peres gelooft. Ik gok dat de Egyptische president komt, maar zeker weet ik dat natuurlijk niet op het moment van schrijven. Ik verneem dat de Franse president Hollande en de Duitse bondskanselier Merkel ook afscheid van Peres komen nemen. Een wereldtop dus, zeker als er ook een Chinese afvaardiging komt.
Met het heengaan van Shimon Peres is de laatste grote persoonlijkheid uit de pioniersgeneratie van Israël van het wereldtoneel verdwenen. Een man die als president van Israël, maar ook daarvoor, pal stond voor de waarden van de Israëlische democratie en begreep dat een vergelijk met de Palestijnen een voorwaarde is om die westerse waarden in een Joods land te waarborgen. Dat hij zijn greep op de snelle veranderingen in de Israëlische samenleving verloor en evenals zijn grote mentor David Ben Goerion een roepende in de woestijn werd, is naar mijn overtuiging Israëls verlies en ook dat van de Joodse diaspora.
Sjana tova vanuit Tel Aviv.
