Jossi Beilin is weer op ‘oorlogspad’. Uit diepe bezorgdheid over de toekomst van Israël probeert hij opnieuw een parcours uit te zetten voor het beëindigingen van het Israëlisch-Palestijns conflict. Ik heb hem uitvoerig zijn vredesplan horen uitleggen op de Israëlische nieuwszender. Hij heeft haast deze vredesapostel. Als er niet naar hem en zijn Palestijnse vredesvrienden wordt geluisterd glijdt Israël volgens hem af naar een apartheidsstaat. “Oi wa woi”, zei hij – vrij vertaald, verschrikkelijk.
Jossi Beilin (74, oud-minister van Justitie) was tijdens het premierschap van Jitschak Rabin de grondlegger van de Oslo-akkoorden, die werden beklonken met het schudden van de handen door Rabin en de PLO-leider Jasser Arafat in 1993 op het bordes van het Witte Huis. Ik was toen in het American Colony Hotel in Oost-Jeruzalem, een belangrijk ontmoetingspunt voor Israëli’s, Palestijnen en diplomaten van verschillend pluimage. Het was een bijzonder moment. De geur van de vrede hing in de lucht. In de Palestijnse stad Ramallah marcheerden Palestijnen zwaaiend met palmtakken.
Ook in Israël was plotseling hoop en opluchting maar ook verontwaardig over het ‘verraad’ van Rabin. We weten hoe de vredesvlam met scheppen haat en plassen bloed is gedoofd en op een heel laag pitje verder smeult.
Jitschak Rabin werd in 1995 door de religieuze ultranationalist Jigal Amir vermoord na de grootste vredesdemonstratie uit Israëls geschiedenis in Tel Aviv ooit.
Benjamin Netanjahoe speelde een belangrijke rol in de hetze tegen Rabin wegens diens intentie de grootste delen van de Westelijke Jordaanoever – Judea en Samaria – over te dragen aan de Palestijnse staat onder Jasser Arafat.
Meer dan een kwart eeuw later probeert Jossi Beilin de vredesvlam weer te laten opleven. Met zijn Palestijnse vrienden, de meesten uit de Palestijnse universitaire wereld, heeft hij een nieuw vredesplan ontwikkeld.
Het wijkt af van de Oslo-akkoorden uit 1993 en de vredesconferentie in Genève in die zin dat er niet onmiddellijk sprake is van de stichting van een Palestijnse staat maar van een overgangsregeling.
Het centrale idee van dit plan is dat er in eerste instantie een confederatie wordt gesticht tussen Israël en de Westelijke Jordaanoever. In de loop van twintig jaar zou de status van de Westelijke Jordaanoever een Palestijnse staat worden volgens de ideeën die in de akkoorden van Oslo waren vastgelegd.
In het kort: Israël behoudt de grote nederzettingen langs de oude groene lijn, kolonisten in de overige nederzettingen kunnen daar blijven of terugkeren naar Israël. Voor Israëls behoud van land aan de oostelijke kant van de groene lijn krijgt de Palestijnse staat ter compensatie gebied in het zuiden van de Negev-woestijn.
De nadruk in dit nieuwe vredesplan uit de koker van Beilin ligt op geleidelijkheid.
Het komt op een moment in de geschiedenis dat Israël lijkt te verankeren in de soennitisch Arabische wereld op basis van het Abraham-akkoord dat het geesteskind was van de Amerikaanse oud-president Donald Trump. Daardoor heeft dit plan meer aangrijppunten in de veranderende politiek-psychologische realiteit in het Midden-Oosten.
Beilin is zich terdege bewust van de urgentie van dit vredesinitiatief.
Hoe het verder gaat met de nederzettingenpolitiek is onzeker. De Amerikaanse druk op Israël om het stichten van nieuwe nederzettingen een halt toe te roepen neemt toe tegen de achtergrond van een over dit beleid verdeelde regering in Jeruzalem. De linkervleugel in de regering (Meretz) deelt de Amerikaanse kritiek, terwijl de rechtse premier Naftali Bennett zich er aan probeert te onttrekken, anders gezegd: hij doet alsof zijn neus bloedt.
Israël staat op een kruispunt. Jossi Beilin en zijn Palestijnse vrienden (ik neem aan Sari Nusseibeh van de Al-Quds Universiteit in de eerste plaats) lezen de regionale en internationale situatie zo dat er een kans is de impasse in het Israëlisch-Palestijns geschil te doorbreken.
Het is net zoals met skiën in Beijing: er liggen veel hobbels onder de sneeuw. Misschien ligt er ook voor Israël en Palestina een gouden medaille. Wie weet. Geschiedenis is niet statisch maar een kruitvat vol verrassingen.
