Is vrede met Israël de remedie voor de diepe economische en morele crisis in Libanon? Het is geen geheim meer dat Israël en Libanon onderhandelen over het afbakenen van de zeegrens tussen beide landen. Dat is belangrijk voor het zoeken naar gas en olie in de Middellandse zee.
Maandagochtend meldde radio Israël dat de dochter van de Libanese president Aoun zich indirect maar wel heel duidelijk voor vrede met Israël heeft uitgesproken. “We hebben geen ideologische, maar wel politieke meningsverschillen”, zou ze hebben gezegd. Ik leg het woord “ideologisch” uit haar mond uit dat de dochter van de president bereid is de staat Israël te erkennen. Zou haar vader achter haar staan? Ik let in het Midden-Oosten altijd op signalen. Ik herinner me dat de Egyptische president Anwar Sadat een Egyptische schrijfster met een duidelijk vredesboodschap naar Israël stuurde voordat er sprake was van vredesoverleg.
Zou de erkenning van Israël in een deel van de Arabische wereld ook Libanon op het vredesspoor kunnen zetten? Zou Libanon zich kunnen losmaken uit de Iraanse invloed, zou Libanon Hezbollah aan banden kunnen leggen?
Ik denk dat verschrikkelijke verwoesting van delen van Beiroet als gevolg van de enorme explosie in de loodsen in de haven Libanon heeft veranderd. Hezbollah heeft na die verwoestingen geen optie meer een oorlog tegen Israël te voeren wegens de dan te verwachten ongenaakbare Israëlische reactie. Tweemaal te worden platgelegd is eenmaal te veel. En dus kan de dochter van de president over het hoofd van Hezbollah heen een vredesgeluid laten horen.
Na de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Soedan zou Libanon de volgende kandidaat zijn in de rij van landen die de ideologische weerstand tegen Israël opgeven.
Hoe stabiel en langdurig zullen de relaties zijn die Israël dankzij de inzet van de Amerikaanse president Donald Trump heeft aangeknoopt met enkele Arabische landen?
Bij het schrijven van deze regels ziet het er veelbelovend uit. Soedan heeft zich na de VAE en Bahrein gevoegd bij de Arabische landen die Israël hebben erkend. Echt van harte ging het niet. Trump moest Soedan als prijs voor de toenadering tot Israël schrappen van de lijst van landen die terrorisme steunen. De strenge Amerikaanse sancties werden opgeheven.
Sancties die werden ingesteld omdat vanuit Soedan opererende terroristen in Kenia en Tanzania in de jaren negentig Amerikaanse ambassades hebben aangevallen, waarbij minstens tweehonderd mensen werden gedood. Soedan verleende in 1995 ook onderdak aan de terrorist Bin Laden, het brein achter 9/11, de aanval op de Twin Towers in New York.
Ter compensatie van de familieleden van de slachtoffers van de aanvallen op de ambassades zal Soedan 325 miljoen dollar uitkeren, geld dat uit de rijk gevulde zakken van de VAE en Bahrein naar de schatkist van Soedan zal stromen. Bijzonder toch?
Om Soedan in staat te stellen aan de eisen van Trump te voldoen betalen deze twee Arabische oliestaten de kosten. Een ongekende driehoeksverhouding in het Midden-Oosten.
Het behoeft geen betoog dat Trump dit diplomatieke kunststukje op touw heeft gezet met het oog op de komende presidentsverkiezingen. Hij denkt, vermoed ik, goede sier te maken bij de Joodse stemmers. Maar vanuit mijn stoel in Bilthoven moet ik hem teleurstellen.
Traditioneel blijven Amerikaanse Joden de Democratische partij massaal trouw. Trump kreeg ook geen openlijke bijval van Netanjahoe. Tijdens een videogesprek vroeg Trump zijn vriend Netanjahoe of de democratische kandidaat voor het presidentschap Joe Biden hem Soedan ook op een presenteerblaadje zou hebben aangeboden. Netanjahoe bleef het antwoord op deze vraag schuldig. Waarom Trump in de harde verkiezingsstrijd prijzen? Achter zijn herverkiezing staat toch echt een dik vraagteken!
Zeker op korte termijn is de diplomatieke winst voor Netanjahoe dat Soedan zich voegt bij de Arabische landen die betrekkingen met Israël hebben aangeknoopt. Is het een mooie momentopname of meer dan dat? De politiek in Khartoem wordt gekenmerkt door staatsgrepen. De huidige machthebbers zijn ook via een staatsgreep aan de macht gekomen. De islamitische, jihadistische weerstand tegen het aangaan van relaties met Israël is in Soedan sterk. Voorlopig ziet het er voor Israël aantrekkelijk uit: El Al kan gebruikmaken van het luchtruim van dit grote Arabische land. Er zijn investeringsmogelijkheden, overdracht van Israëlische hightech, landbouwtechnieken en waterbeheer.
Aan het aanknopen van betrekkingen tussen Khartoem en Jeruzalem zit ook een emotioneel aspect voor de Ethiopische Israëli’s, de falasja’s. Ik hoorde een falasja op radio Israël zeggen dat hij hoopt nu het graf te kunnen vinden van zijn familieleden die op weg naar het Beloofde Land uit Ethiopië naar Soedan liepen. Na een barre tocht van duizenden kilometers werden zij in Soedanese vluchtelingenkampen opgevangen alvorens tijdens een spectaculaire luchtbrug naar Israël te worden gevlogen. Minstens tweeduizend falasja’s zijn tijdens deze voettocht door de woestijn in Soedan omgekomen.
Tijdens de Onafhankelijkheidoorlog in 1948 voegde Soedan zich aan de kant van de Arabische legers tegen Israël.
Na de oorlog in 1967 besloot de Arabische Liga in Khartoem geen vrede met Israël te sluiten, niet met Israël te onderhandelen en Israël niet te erkennen.
Israël heeft indertijd het christelijke Zuid-Soedan erkend dat zich afscheidde van het islamitische noorden.
Israël heeft in Soedan wapentransporten vanuit Iran voor Hamas in Gaza stelselmatig gebombardeerd. Abdalla Hamdok, de nieuwe machthebber in Khartoem, heeft afstand genomen van Iran en met succes toenadering gezocht tot de VS. Trumps schoonzoon Jared Kushner heeft die ontwikkeling aangegrepen om Soedan na de VAE en Bahrein te voegen bij de Arabische landen die relaties met Israël zijn aangegaan.
Zal Saoedi-Arabië volgen? Kroonprins Mohammed Bin Salman heeft gezegd dat het voor hem te gevaarlijk is in het voetspoor van de VAE en Bahrein diplomatieke betrekkingen met Israël aan te knopen. “Dan loop ik het risico te worden vermoord”, zei hij.
Geldt dat niet evenzeer voor de andere Arabische leiders die nu aansluiting bij Israël zoeken tegen Iran?
En zal Joe Biden, mocht hij Trump opvolgen, Trumps pro-Israëlische koers aanhouden of terugkeren naar de twee-statenoplossing?
Vragen die nu in de lucht hangen, ook al omdat Jared Kushner van het toneel zal verdwijnen als Trump op 3 november niet wordt herkozen. Als architect van Arabische toenadering tot Israël ten koste van de Palestijnen heeft Kushner de laatste jaren zijn stempel gezet op de pro-Israëlische ontwikkelingen in het Midden-Oosten.
De Palestijnen hebben voorlopig geen ander verweer dan “verraad’ te roepen.
