Met de verkiezing van Mohammed Mosri, de leider van de Moslimbroeders, tot president van de Egyptische republiek zijn de kaarten in het Midden-Oosten opnieuw geschud. Op dit moment is het nog moeilijk te gissen waar de Zwarte Piet zit. Dat is de grote onbekende waarmee Israël moet worstelen. De eerste, echt democratisch gekozen president in Cairo heeft voor en na zijn historische zege gezegd dat Egypte alle gesloten internationale verdragen zal respecteren. Op het eerste gezicht betekent dat dat Egypte onder het leiderschap van de Moslimbroeders het vredesverdrag met Israël niet zal opzeggen. Wat wel? President Mosri is wel voor een revisie van het vredesverdrag. Waarom? Om de Egyptische soevereiniteit over de Sinai-woestijn kracht bij te zetten door meer troepen in de woestijn te legeren dan het vredesverdrag uit 1979 toestaat. Die eis kan worden uitgelegd als een blikopener van het vredesverdrag.
In eerste instantie heeft Israël voorzichtig op de overgang van de Egyptische lente in een Egyptische moslimherfst gereageerd. Premier Netanyahoe liet weten dat Israël de democratische keuze van het Egyptische volk respecteert. Israël gaat er vanuit dat beide landen zullen blijven samenwerken ter wille van de vrede en stabiliteit in het Midden-Oosten. Het is goed om ook achter de gordijnen van de Islamitische revolutie te kijken. Daar staan, met Amerikaanse steun in de rug, de generaals klaar om president Mosri in toom te houden. Ietwat gechargeerd is de nieuwe Egyptische leider een speeltje van het leger. Over oorlog en vrede kan hij niet beslissen. Het Hoge Militaire Gezag heeft door de ontbinding van het parlement en een reeks andere maatregelen president Mosri aan zijn belangen geketend. Het leger trekt voorlopig aan de touwtjes, ook aan de economische touwtjes. Dat is de Amerikaanse voorwaarde (achter de schermen) bij de jaarlijkse 1.2 miljard dollar die in de Egyptische schatkist wordt gestortt als blijvende gift voor het tekenen van de vrede met Israël door president Anwar Sadat.
De vraag is natuurlijk hoe lang en onder welke omstandigheden de generaals de feitelijke macht kunnen vasthouden. Wanneer worden de generaals en kolonels door de populistische Islamitische revolutie overspoeld? Het antwoord weet ik natuurlijk niet maar ik kan wel scenario’s bedenken die dit proces kunnen aanzwengelen. Let op: Hamas in Gaza en de leiders in Teheran hebben de zege van de Moslimbroederschap met jubelende vreugde ontvangen. Inderdaad, een nieuw Midden-Oosten is geboren met serieuze gevolgen voor Israëls strategische positie in dit instabiele deel van de wereld. Natuurlijk is er sprake van Islamitische schijneenheid. De Sunnis in Egypte kunnen de Shia in Iran niet luchten, het omgekeerde is ook het geval. Israël kan daar echter niet op bouwen. Wat zal het effect van een Israëlische aanval op Iran zijn op Egypte? Zal de Islamitische emotie dan zo sterk zijn dat president Mohammed Mosri onder druk van het Tahrir-plein moet overwegen het vredesverdrag met Israël op te zeggen? En hoe zal de Egyptische straat reageren als Israël een grote militaire actie onderneemt tegen Hamas in de strook van Gaza in reactie op de raketbeschietingen vanuit dat gebied op het zuiden van Israël? De straat in Gaza heeft onmiddellijk begrepen dat de overwinning van de Egyptische broederschap in theorie de handen van Israël bindt! Dat zijn nieuwe gegevens in het Midden-Oosten. Is er een antwoord? Israel Hasson, van de Kadima-partij en speciale afgezant naar Cairo is van mening dat Israël en de Palestijnen nu snel de handen ineen moeten slaan om een regionale coalitie te smeden. Te laat misschien. Tenzij Israël doorgrondt dat het een belang van de hoogste orde is zelf het initiatief voor een vredesregeling met de Palestijnen te nemen, voordat het nieuwe Egypte in het Israëlisch-Palestijnse conflict een hoofdrol gaat spelen. Met Mohammed Mosri op de presidentiële stoel in Egypte is Israëls onderhandelingspositie ten aanzien van de Palestijnen verzwakt. Dat is een van de belangrijkste aspecten van de nieuwe situatie in het Midden-Oosten dat meer en meer een Islamitisch Midden-Oosten wordt, waar voor seculiere krachten minder plaats is.
