De vredesvisie van Jared Kushner, de schoonzoon van president Donald Trump, is tijdens de economische conferentie in Bahrein definitief verdampt. Zijn plan om met miljarden dollars uit de schatkisten van de rijke soennitische Arabische oliemogendheden het Palestijnse nationalisme af te kopen, is te pletter geslagen op de harde realiteiten in het Midden-Oosten. Palestijnse vertegenwoordigers lieten het afweten en Israël was niet uitgenodigd. In de Amerikaanse pers is Kushner afgeschilderd als een dwaas in dienst van zijn onberekenbare schoonpapa. Hoe haal je het in je hoofd de Palestijnen geld aan te bieden voor het op gang brengen van de Palestijnse economie als daar geen uitzicht op een vorm van Palestijnse onafhankelijkheid aan is verbonden. Misschien heeft hij deze les geleerd, alhoewel hij nog – koppig als hij is – vasthoudt aan zijn vredesplan.
De oplossing van het Israëlisch-Palestijns conflict is door het mislukken van Kushners vredesvisie nog problematischer geworden dan zij al was. Dat lijkt winst voor Israël te zijn. De Palestijnen zitten in de knel en hebben zwaar te lijden onder de Israëlische annexatiedrang. Zo heeft een Israëlische rechtbank besloten dat illegaal gebouwde huizen op Palestijns grond in bezet gebied kunnen worden gelegaliseerd. De Palestijnse minister voor Jeruzalem is gearresteerd nadat hij in gezelschap van de Chileense president een bezoek bracht aan het Tempelberggebied. Voor Israël was dat een provocatie. Dit zijn slechts enkele recente voorbeelden van de vele manieren waarop Israël, officieel en officieus, de Palestijnen de grond onder de voeten wegmaait, in de wetenschap dat Kushner er uit naam van Trump geen punt van maakt.
Israël, zo zie ik het, heeft van de Amerikanen vrij spel tegen de Palestijnen gekregen. Hoe lang kan dat duren? Israël heeft al twee Palestijnse opstanden achter de rug, Israëlische militaire kringen waarschuwen reeds geruime tijd voor een nieuwe Palestijnse uitbarsting. Ik ben er zeker van dat Israëlisch leger in staat zal zijn ook een nieuwe opstand betrekkelijk snel te onderdrukken. Maar tegen welke prijs? En wat zal hef effect zijn op de nog zo fragiele banden tussen Israël en enkele Arabische soennitische landen? De leiders van die oliemogendheden geven geen cent voor de Palestijnse onafhankelijkheidsdroom, maar ze hebben wel te maken met een voor de Palestijnse zaak gevoelige publieke opinie.
In Egypte kan dat gevolgen hebben voor het dictatoriale bewind van de militaire machthebbers onder president Sisi, die zo’n zestigduizend aanhangers van de Moslim Broederschap achter de tralies heeft zitten. In zekere zin is en blijft de Palestijnse kwestie de lakmoestest voor stabiliteit in het Midden-Oosten.
Ik zie geen verband tussen de Palestijnse kwestie en het besluit van oud-premier Ehoed Barak zich opnieuw in de Israëlische politiek te storten. Hij is er op gebrand Netanjahoe van de troon te stoten. Dat is het hele verhaal. Hij heeft voor zover ik weet nog geen woord gezegd over een mogelijke rationele benadering van de Palestijnse problematiek. Kan hij slagen? Ik betwijfel het. De Israëlische politiek is zo ver naar rechts doorgeslagen dat het vormen van een linkse tegenreactie onder Barak buitengewoon problematisch is.
Dat wil overigens niet zeggen dat Netanjahoe aan de macht blijft. Die sleutel ligt niet in handen van Barak maar in die van rechters die na 17 september, de datum van de nieuwe verkiezingen, over het lot van Netanjahoe beslissen. Er ligt een stevig corruptiedossier op de tafel van de rechters.
