De messiaans-zionistisch storm in de rug van premier Benjamin Netanjahoe heeft hem op de knieën gebracht. Nauwelijks een etmaal voor zijn ontmoeting met president Donald Trump heeft Netanjahoe zijn idee van een twee-staten-oplossing, een kleine Palestijnse staat naast Israël, ingeslikt. Tenminste, als we Gilad Erdan, de minister voor Staatsveiligheid, moeten geloven. Ik ben zo vrij dit te doen. “Van alle ministers is Netanjahoe het meest tegen een Palestijnse staat”, zei deze bewindsman kort na de regeringszitting waarin het belangrijke bezoek aan de nieuwe, ondoorzichtige Amerikaanse president werd besproken. Netanjahoe, die thuis te maken heeft met politieonderzoeken naar zijn mogelijk corrupt handelen, had goed geluisterd naar minister Naftali Benett die hem bezwoer in Washington het woord Palestina niet in de mond te nemen. Het ‘politieke leven’ van Netanjahoe hangt af van Benetts Habayit partij. Zonder de steun van deze partij belandt Netanyahoe in de wildernis.
Ik vraag me af of de export van Netanjahoe’s problemen naar het Witte Huis hem inderdaad de kans zal geven terug te komen op zijn oorspronkelijk idee van een twee-staten-oplossing. Uit het Witte Huis kwamen berichten dat president Trump bij Netanjahoe niet zal aandringen op een twee-staten-oplossing.
Netanjahoe is op een zeer ongelukkig moment naar Washington gekomen. Michael Flynn, de kersverse nationale veiligheidsadviseur van Trump, zag zich genoodzaakt af te treden wegens zijn contacten met de Russische gezant in Washington en waarschijnlijk ook in Moskou. Voordat Trump de verkiezingen won, besprak Flynn met de Rus het opheffen van de sancties tegen Rusland. Voor Netanjahoe is het een tegenslag dat Flynn van het toneel is verdwenen, omdat hij nauw betrokken was bij het voorbereiden van de agenda van Netanjahoe’s ontmoeting met Trump.
De afgelopen weken is duidelijk geworden dat Trump geen kaas heeft gegeten van internationale betrekkingen. Het ontbreekt hem aan dossierkennis, maar niet aan temperament. Een gesprek met Poetin moest hij afbreken om zich in de details van het nucleaire akkoord te kunnen verdiepen. Een dergelijk voorval deed zich ook voor tijdens een gesprek met de Canadese premier Trudeau.
Ik neem aan dat Trump via zijn Joodse schoonzoon Jared Kushner wel enige kennis heeft van de gecompliceerde situatie in het Midden-Oosten. In hem ziet hij een soort Messias die het Israëlisch-Palestijns probleem zou kunnen oplossen. Volgens berichten in de Amerikaanse media was Trump van plan zeer kort na zijn ambtsaanvaarding de verplaatsing van de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem aan te kondigen. Netanjahoe was al in de wolken! Wie dat idee uit zijn hoofd heeft gepraat, weet ik niet – misschien de koning van Jordanië – maar Trumps eerste beslissing als president om op die verkiezingsbelofte terug te komen, was een wijs besluit. Ook loopt Trump niet warm voor uitbreiding van de nederzettingen.
Netanjahoe had zich een president gewenst die zich wél aan zijn verkiezingsretoriek zou houden, met wie hij handjeklap zou kunnen maken over vrede met de Palestijnen. Nu ontmoette hij een Amerikaanse president die zich in de nesten heeft gewerkt over de immigratie uit zeven islamitische landen en die bovendien heeft te maken met een disfunctionele staf op het Witte Huis. President Chaos lijkt me een betere naam voor hem dan Donald.
Om deze redenen is Trump voor Netanjahoe een onberekenbare gesprekspartner. Hij zint op succes! Dat heeft hij nodig om ook maar minimale glans aan zijn nog jonge presidentschap te geven. Waar kan hij dat succes halen? Vóór hem hebben de presidenten Carter, Bush, Clinton en Obama geprobeerd Israël en de Palestijnen op de dansvloer te krijgen voor de vredestango. Maar de muziek was er niet. Trump heeft gezegd dat hij het ook wil proberen. Deze zakenman laat zich niet leiden door electorale overwegingen, zoals de presidenten voor hem. Ik acht het mogelijk dat Netanjahoe een zware dobber aan hem krijgt om hem van een vredesinitiatief af te houden. De gewonde en gehoonde Trump zich zou wel eens op rekening van Netanjahoe’s anti-Palestijnse dromen kunnen willen rehabiliteren en Iran voorlopig met rust laten.
(Deze bijdrage is geschreven voor het einde van het bezoek van Netanjahoe aan het Witte Huis.)
