Nederland
Wij hebben, zoals altijd op 5 mei, de vlag gehesen. Deze dag heeft voor mij bijzondere betekenis gekregen door de toespraak van koning Willem-Alexander bij de herdenking van de slachtoffers van het nazi-regiem op 4 mei in Amsterdam. Er is moed, zelfvertrouwen en diepe empathie voor nodig om kritiek uit te oefenen op het zwijgen van zijn overgrootmoeder koningin Wilhelmina over het lot van de Joden tijdens haar gekozen ballingschap in Londen. De koning heeft met zijn woorden de pijnlijke stilte onhoorbaar gemaakt.
Israël
Benjamin Netanjahoe heeft de rechters van het Hooggerechtshof in Jeruzalem gewaarschuwd dat het volk in opstand zal komen als hij wegens corruptie, fraude en vertrouwensbreuk zal worden gediskwalificeerd als premier. Ook heeft hij de rechters laten weten dat er een vierde verkiezingsronde komt als het Hof tot deze voor hem absurde conclusie komt.
Dat is de noodkreet van een populist die de bui ziet hangen.
Terwijl ik deze column schrijf buigen die elf rechters zich over twee vragen die van cruciaal belang zijn voor de kwaliteit van de Israëlische democratie. Ten eerste kan een premier die wordt verdacht van ernstige misdrijven aanblijven en is het coalitieakkoord tussen Likoed en Blauw Wit rechtsgeldig gezien de beschuldigingen die Netanjahoe boven het hoofd hangen?
Er stond zoveel op het spel dat de rechters besloten de beraadslagingen rechtstreeks via radio en tv te laten uitzenden. Een unicum in de Israëlische geschiedenis. Kennelijk is dit opzienbarende besluit ingegeven om het door Netanjahoe aangevochten vertrouwen in het Hooggerechtshof te ontkrachten door het volk de passieve deelgenoot te maken van de beraadslagingen. Netanjahoe’s dreigement dat het volk in opstand zal komen als hij wegens hangende beschuldigingen geen premier kan zijn, is de rechters dus niet ontgaan. Zij hebben zich via rechtstreekse uitzendingen tegen ondermijning van de democratische waarden gewapend.
Dit wil niet zeggen dat Netanjahoe bij voorbaat de grote verliezer zal zijn van de petities die bij het Hof tegen hem aanhangig zijn gemaakt.
Ik heb begrepen dat de juridisch adviseur van de regering het voor Netanjahoe zal opnemen, omdat er volgens hem in de wetgeving geen enkele paragraaf is te vinden die handelt over de vraag of een van misdrijven verdachte premier/politicus kan aanblijven.
Oud-premier Ehoed Barak, die in 2001 glansrijk door Netanjahoe werd verslagen, put uit de rijke religieus-Joodse erfenis om Netanjahoe als premier te diskwalificeren. Hij beroept zich op de Tien Geboden, de profeet Amos en ook op de Onafhankelijkheidsverklaring.
“Een man beschuldigd van corruptie kan niet als minister dienen, laat staan een regering vormen. Een pedofiel kan toch ook niet als hoofd van een school functioneren?”, aldus Ehoed Barak in een opinieartikel in Haaretz.
Ik denk dat de rechters zich uitsluitend tot juridische argumenten zullen bepalen en zich niet op religieus-Joodse bronnen zullen baseren om tot een conclusie over de petities tegen Netanjahoe te komen.
‘De affaire’ Netanjahoe en de rechtsgeldigheid van het coalitieakkoord zijn een test voor de Israëlische democratie.
Benny Gantz, de leider van Blauw Wit nam het in de verkiezingscampagne op voor de democratie en tegen de volgens hem corrupte Netanjahoe. Met wie hij nooit een coalitie zou vormen. Ondanks zijn politieke afkeer van hem heeft hij Netanjahoe onder de druk van de coronacrisis een reddingsboei toegeworpen door met Likoed een regering van nationale eenheid te vormen.
Israël gaat voor de vierde keer in anderhalf jaar naar de stembus als het Hooggerechtshof oordeelt dat het coalitieakkoord strijdig is met de wet of dat Netanjahoe niet als premier kan dienen.
Als hoeders van de Israëlische democratie rust op deze rechters in Jeruzalem een zware verantwoordelijkheid.
Eind deze week zal duidelijk worden uit welke hoek het rechtsgevoel in Jeruzalem waait.
