Ten tijde van de Oslo-akkoorden (1993) liepen de spanningen in de Israëlische samenleving hoog op. Voor- en tegenstanders van de handdruk tussen premier Jitschak Rabin en PLO-leider Jasser Arafat in Washington konden niet door één deur. Israël was in die dagen hopeloos verdeeld over de stichting van een Palestijnse staat in bezet gebied naast Israël.
Benjamin Netanjahoe leidde het verbale offensief tegen ‘landverrader’ Rabin. Dat de spanning in die dagen zich zou ontladen in de moord op Rabin door de religieuze zionist Jigal Amir, kwam zelfs voor de Shin Beth, de binnenlandse veiligheidsdienst, als een volslagen verrassing. Rabin kreeg voor zover ik weet geen extra beveiliging. Hij kon niet geloven dat er een Israëli zou opstaan die hem zou willen doden wegens zijn opteren voor vrede met de Palestijnen. Tijdens de grootste vredesdemonstratie uit Israëls geschiedenis ooit, op 5 november 1995, legde Rabin een verzoek van Lea, zijn vrouw, naast zich neer om een veiligheidsvest om te doen. Ze rook onheil.
Dat was 28 jaar geleden. Nu staat de Shin Beth wéér om binnenlandse redenen onder hoogspanning. Kopstukken van deze organisatie houden rekening met een of meerdere politieke moorden. De politieke temperatuur over de juridische hervormingen die Netanjahoe wil doordrukken, heeft het kookpunt bereikt. “Tegen de dictatuur”, is een van de leuzen die de demonstranten met zich meedragen tijdens aanhoudende demonstraties tegen de voorgenomen plannen. De demonstranten van hoog tot laag doorgronden het gevaar dat schuilt in de juridische hervormingen. Deze zetten het Hooggerechtshof als waakhond van de democratie buitenspel. Wereldleiders, juristen, economen, allen waarschuwen Netanjahoe om Israëls imago als een waardevolle democratie niet te verkwanselen voor een juridische hervorming die hem uit de gevangenis moet houden.
Netanjahoe heeft beslist een supergevoelige zenuw geraakt. Het is toch tekenend en buitengewoon verontrustend dat mannen die in Israëls oorlogen vochten in het openbaar uitspreken dat het gerechtvaardigd is naar de wapens te grijpen. Burgeroorlog? Via Radio Israel luisterde ik naar een vraaggesprek met David Godak, een van Israëls meest vooraanstaande advocaten. Hij moedigde het gebruik van wapens aan om de democratie te verdedigen. Later kwam hij in een tv-interview op zijn woorden terug, maar legde tevens uit waarom hij zich zo had laten gaan.
“Ik heb in de Jom Kipoeroorlog, in 1973, voor mijn land gevochten. Mijn eenheid verloor 52 soldaten. Na mijn verwonding keerde ik terug naar het front.” Deze diepe emotie motiveerde hem op te komen voor “zijn democratisch Israël”, het land dat hem dierbaar is.
Een dag later kwam reservekolonel Ze’ev Raz tot een nog gedurfder uitspraak: Netanjahoe moet worden gedood. Kolonel Raz is een oorlogsheld. Hij leidde in 1982 het squadron F-16 straaljagers dat de Iraakse atoomreactor vernietigde. Naar aanleiding van deze uitspraak is Raz door de politie ondervraagd. Ook hij slikte zijn woorden in.
Het is erg zorgwekkend dat de scheuring in de Israëlische samenleving zó diep gaat dat mannen als Godak en Raz zich niet kunnen beheersen. Zij voelen dat de bodem onder ‘hun Israël’ wegzakt als de Israëlische democratie door Netanjahoe en zijn ultrarechtse aanhang wordt aangerand. De vraag die de Shin Beth zich stelt, is wie en wanneer deze emotie zich vertaalt in een moordaanslag.
