Pesach is in aantocht, dus lopen de orthodoxe internetsites in Israël weer vol met honderden vragen. Wat mij elk jaar weer opvalt is dat de vragen zich telkens opnieuw herhalen, jaar na jaar. In één jaar is de halacha echt niet veranderd hoor!
Hoe maak je een oven geschikt voor Pesach? Zijn medicijnen kosjer voor Pesach? Is cosmetica okay op Pesach? Moeten schoonmaakmiddelen kosjer voor Pesach zijn? (U nog een slokje Dreft?...) En hoe zit het met dierenvoer? Of: ik ben Ashkenazi en mijn vrouw Sefardi (of omgekeerd) – hoe doen we dat met rijst op Pesach? En zo gaat dat maar door. En ja hoor, ook dit jaar weer precies dezelfde soort vragen. Na enig zoeken vond ik toch nog wel enige opmerkelijke varianten, die ik hier even met u wil delen.
Zo was er dit jaar in de rubriek van dierenvoer de variant van 'papegaaien-voedsel'. Ik bedoel, in de ruim 10 jaar die ik in Israël woonde, heb ik nimmer een Israëli ontmoet die een papegaai thuis hield – laat staan een religieuze Jood met een papegaai! Ook opmerkelijk was de vraag in de rubriek 'geneesmiddelen', of Retaline – u weet wel voor personen met ADHD – wel kosjer is op Pesach. Weer een ander vroeg of kalmerende medicijnen geen probleem zijn op Pesach. Tja, Pesach lijkt me zo al zenuwslopend genoeg, dus ik begrijp de hele vraag eigenlijk niet. Ook vrij opmerkelijk was de vraag van een vrouw die schreef dat ze toch wel haar bedenkingen heeft over de strengheid en taboesfeer die aan chameets ... en de huwelijkswetten kleven. Een merkwaardige combinatie ... Tenzij matzes slecht zijn voor je seksleven en je ongesteld wordt van Pesach ...
Tot slot waren er nog de narrisjkeit-vragen: een jongen verzamelt Colablikjes en heeft daar een soort bouwsel in zijn kamer van gemaakt – vast een piramide of zo – en vroeg zich af of die lege blikjes een probleem zijn met Pesach. Tja, sinds wanneer is Cola chameets? En het zijn toch lege (oude) blikjes?! Een variant hierop was de persoon die een kunstopleiding volgt of zoiets, en die een project moet maken van ... pasta!! Wat nu, mag hij het bouwsel van pasta vóór Pesach al opbouwen en tijdens Pesach aan een niet-Jood verkopen, of moet hij het nà Pesach pas gaan opbouwen? Ik weet het niet hoor, maar volgens mij kan je pasta niet ongekookt eten, dus chameets van de zware categorie zal het niet zijn. En al zeker niet met de lijm die ongetwijfeld gebruikt wordt om de pasta aan elkaar te plakken – en wie weet misschien ook verf en andere stoffen ter bewerking – is dat vrij onsmakelijk ... En help: ik heb een kussen met boekweit-vulling, mag dat op Pesach? Maar boekweit ís helemaal geen graansoort. Volgens rabbijn Wikipedowitsj bevatten de zaden, het meel en alle andere afgeleide producten van boekweit geen gluten. Dus, wat is het probleem dan??
Om echt uit Egypte te trekken moeten we ook de geest van de Pesachwetten in acht nemen. In de moralistische literatuur staat het gezuurde, het chameets, voor slechte karaktereigenschappen en de Kwade Neiging. Een Pesachschoonmaak betekent dan ook jezelf onderwerpen aan introspectie – we zijn weer exact een jaar verder, wat heb je het afgelopen jaar geleerd? Welke eigenschappen heb je verbeterd? In hoeverre zet je je in om die van het Kwaad bevrijde wereld te realiseren, die de Joodse profeten voor ogen hadden? In ieder geval is er nog genoeg te doen ... En de tijdsgeest helpt niet echt mee, denk ik dan als je de krant leest en de TV bekijkt. Zoals het bizarre verhaal uit het AD over een oudere vrouw uit België die afgelopen zomer ten val kwam. Ze kreeg een rekening van 250 euro omdat zij een bloedvlek op het wegdek achterliet. De vrouw moet de schoonmaakkosten betalen, een standaardprocedure volgens de burgemeester van Aalst (de brandweer van Aalst verwijderde de vlek, en dat duurde maar liefst 20 minuten!). Hier in Nederland hadden we afgelopen week het verhaal over een zwaar demente man van 88 die in een filiaal van Albert Heijn op het Museumplein in Amsterdam een bonbon pakte zonder te betalen. De beveiliging zag het en greep meteen in: de man en zijn 81-jarige mantelverzorgster werden opgepakt en vervolgens overgeleverd aan de politie. Moet dat echt zo? Overigens stuurde AH wel een bloemetje met excuses, misschien wel omdat het verhaal de voorpagina van De Telegraaf bereikte (slechte PR voor je bedrijf ...).
De openingszinnen van de Hagada zijn ook in onze tijd nog altijd actueel: 'Laat een ieder die honger heeft, komen en eten. Laat een ieder die het nodig heeft, komen en Pesach meevieren'. Op deze dag is iedereen gelijk – allen zijn we slaven in ons persoonlijke Egypte ... Aan ons de taak onszelf te bevrijden en het 'Beloofde Land' te bereiken.
