Obama is dus president geworden. Ik zal er eerlijk over zijn: ik heb de Amerikaanse verkiezingen totaal aan mij voorbij laten gaan. Het was mij al bij voorbaat duidelijk dat Obama zou winnen. Hoe ik dat wist? Heel eenvoudig. Er was zo een anti-Bush stemming ontstaan in de wereld – terecht of onterecht, dat laat ik even in het midden – dat ik het me gewoon niet kon voorstellen dat een Republikein president zou worden. En laten we eerlijk zijn: Obama is gewoon veel beter gebekt dan McCain en weet op meeslepende wijze mensen een visioen voor te houden. Zo is de zaak dus weer een beetje in evenwicht – na de strenge Bush nu de mildere Obama. Want alles wat er gebeurt, roept nu eenmaal tegenkrachten op die het evenwicht proberen te herstellen, als een soort heen-en-weer slingerende pendule. In dit kader was het dan ook opmerkelijk om te zien, dat naarmate de overwinning van Obama duidelijker werd, weer meteen een tegenreactie naar de andere kant te zien was. In het AD was namelijk te lezen dat de verkiezingsoverwinning van Obama geleid heeft tot een run op de wapenwinkels. Omdat men bang is dat Obama de regels voor wapenbezit wil aanscherpen of wapens zelfs helemaal wil verbieden, wanneer hij in januari president wordt. En ook vóór de verkiezingen zag men al dat de vraag naar vuurwapens toenam, toen steeds duidelijker werd dat Obama zou gaan winnen. “Vooral automatische geweren als Kalasjnikovs en AR-15 geweren gingen als warme broodjes over de toonbank”, lees ik. En na enkele milde jaren onder Obama – hoeveel zal de toekomst uitwijzen – zal het wel weer een republikein worden. Actie is reactie ...
We zien dit trouwens ook in ons land de laatste jaren. Na de relaxte ontspannen sfeer van de good old eighties zijn we nu weer in het stadium van controle, toezicht en regelneverij, dat vooral door de overheid in werking werd gezet en tot alle institutionele lagen van de maatschappij begint door te dringen. Bijna alles wat de burger doet, is verdacht, semi-crimineel of moreel laakbaar. Nee, we willen natuurlijk geen softie zijn, want dat heeft juist alle ellende voortgebracht. En dus lees je over tieners die ingerekend worden omdat ze een rotje te vroeg hebben afgestoken, geen identiteitsbewijs hebben of andere wetten overtreden. Er worden weer volop boetes uitgeschreven voor op de stoep fietsen of andere zaken die de publieke ruimte schaden. Maar ook dit zal ongetwijfeld weer van voorbijgaande aard zijn, wanneer duidelijk wordt wat de gevolgen van een dergelijk klimaat in de samenleving zijn. En dat de echte problemen zò natuurlijk niet opgelost worden.
Het economische klimaat blijkt al evenzeer aan cycli onderhevig te zijn. Uit de Tora kennen we de 7-jarige cyclus van voorspoed en schaarste. De moderne economie hanteert nog enkele andere cycli: een kortere van 4-5 jaar, één van 15-25 jaar, en één van 45-60 jaar. En er zijn er zelfs die over cycli van 250 jaar spreken! Best opmerkelijk dat deze slingerbeweging zich dus op meerdere gebieden voordoet. En naar de laatste inzichten moet je als overheid tijdens een crisis juist NIET bezuinigen, maar juist het tegenovergestelde doen: geld uit blijven geven. Een mevrouw in sjoel – u weet wel, die mevrouw die eerder voorspelde dat de huizen binnenkort 1 dollar zouden kosten – vertelde mij dat er een overeenkomst was in het bijbelse Hebreeuws van de Tora, tussen het woord voor bloed (dam) en geld (damiem). ‘Dat leert ons’, zo zei ze mij op samenzweerderige toon, ‘dat bloed en geld een bepaalde verwantschap tonen in de realiteit. Wat gebeurt er wanneer iemand bloed geeft aan een ander? Dan maakt zijn lichaam meteen nieuw bloed aan. Zo is het ook met geld. Wanneer je geld weggeeft, dan wordt er meteen weer nieuw geld aangemaakt in het systeem’... Tja, er zit wel een kern van waarheid in – geld moet stromen – maar de zaak lijkt me iets gecompliceerder dan deze bijbelse ‘uitleg’ veronderstelt.
Ook in de populatie van diergroepen in een bepaald territorium zijn cyclische bewegingen gesignaleerd. Bij mensen (en bij sommige diersoorten) kennen we natuurlijk de cyclus van de vrouw, die afwisselend vruchtbare en minder vruchtbare periodes kent. Prediker wist natuurlijk ook alles af van de kringloop van het bestaan, waarbij allerlei cycli elkaar steeds opvolgen. Niet voor niets lees je daar teksten als:
De zon komt op, de zon gaat onder,
en altijd snelt ze naar de plaats waar ze weer op zal gaan.
De wind waait naar het zuiden,
dan draait hij naar het noorden.
Hij draait en waait en draait,
en al draaiend waait de wind weer terug.
Alle rivieren stromen naar de zee,
toch raakt de zee niet vol.
De rivieren keren om,
ze gaan weer naar de plaats van waar ze komen,
en beginnen weer opnieuw te stromen.
(Prediker 1:5-7)
En:
Er is een tijd om te baren en een tijd om te sterven,
een tijd om te planten en een tijd om wat geplant is te oogsten.
Een tijd om te doden en een tijd om te genezen,
een tijd om af te breken en een tijd om op te bouwen.
...
Een tijd om lief te hebben en een tijd om te haten,
een tijd voor oorlog en een tijd voor vrede.
(Prediker 3:2-3, 8) Dit leidt bij Prediker dan inderdaad tot een soort cynisme en berusting in de gegeven kringloop van bloei en verval. Maar als het leven een voortdurende slingerbeweging is tussen twee tegengestelde uitersten, hoe kan de wereld dan ooit naar een situatie van blijvende rust en evenwicht evolueren? Hoe kan er ooit iets fundamenteel veranderen? Is de messiaanse verlossing dan geen illusie met haar duizendjarige vredesrijk? De cynici onder ons zullen dat misschien bevestigen. Maar wat doen optimisten – tegen beter weten in soms – met dit probleem? Misschien moeten we het duale denken (goed-slecht, rijk-arm, slim-dom, hemel-hel, god-duivel, et cetera) wel achter ons laten, zoals sommigen menen en alleen in het ‘nu’ leven – in het ‘today’ (zie John Lennon in ‘Imagine’). Vanuit Joodse optiek zou de ware orthodoxe gelovige misschien zeggen, dat het inderdaad onmogelijk is dat de mensheid zichzelf uit deze wereld van oorzaak en gevolg, van actie en reactie, kan bevrijden – bijzondere individuen uitgezonderd. En dat de Verlossing inderdaad van Boven moet komen, maar echt bevredigend vind ik dit niet. Wordt vervolgd ...
