Zoals elk jaar bij de opmars naar seideravond gebeurt er wel iets dat extra aandacht vraagt – een stroomstoring, toiletverstopping of andere fijne zaken. Dit jaar besloot de wc-bril om ermee op te houden – met een harde ‘knap’ brak aan één kant het stukje metaal af waarmee de bril vastzat. Dit was aanleiding om me verder te verdiepen in de ingenieuze wijze waarop zo’n bril aan de pot vastzit. De bril is opgehangen aan twee metalen pinnen, die vastzitten aan een rond metalen plaatje en die in gaten zitten aan weerszijden van de wc-pot, vastgezet met een lange schroefdraad die werd afgemaakt met een vleugelmoer – het nippeltje, aan het schroefje van de transistor, zal ik maar zeggen … Bij die vleugelmoer zat ‘m nu net het probleem – die zat dus helemaal aan de onderkant van de bovenrand van de wc-pot. En veel ruimte was er niet tussen de wc-pot en de muren. Na een kwartier ondersteboven gehangen te hebben – kwam ik weer met een lichtgroene teint naar boven. De constructie was mij glashelder – ik had een tang nodig en daarmee zou ik het losdraaien, althans dat dácht ik … Omdat er zo weinig plaats zat tussen de pot en de muur was het losdraaien van de vleugelmoer een haast onmogelijke klus. Bovendien was de moer aan de schroef vastgeroest in de afgelopen 20 jaar.
Ondersteboven hangend lukte het me om de moer steeds kleine slagjes te laten maken – maar ja hoe lang gaat het duren voordat hij helemaal loszit? Ik was nu al zo’n twintig minuten bezig. “Dat lukt niet,” mompelde ik tegen mijn vrouw. “De gasten,” kreunde ze. Voor haar geestesoog zag zij gasten op seideravond met hoge nood zich naar de overige wc’s spoeden die zich echter op andere verdiepingen bevonden. “Niks aan de hand, ik ga het oplossen,” zei ik op mijn bekende superman-toon … Misschien moesten we er een vakman bij halen? Ik lachte schamper … Eerst belde ik mijn vriend die stukken technischer is dan ik. Of ie een tang had voor vleugelmoeren. Nee, die had hij niet, maar misschien lukt het met een stukje plastic pijp met een inkeping waar de moer inpast. En dan het pijpje draaien met een tang of met je hand. Snel maakten we samen die avond bij hem thuis een dergelijk stukje harde pvc-pijp met inkeping voor de moer. Dolblij nam ik deze uitvinding mee naar huis. Hij paste! – nu draaien maar … De moer bleef koppig op zijn plaats zitten en sloopte vrijwel direct het plastic-pijpje-met-inkeping-voor-vleugelmoeren. Dan internet maar.
Ik viel in allerlei fora waar de meest rare problemen in huizen besproken werden – niet te stoppen lekkages, eeuwigdurende kortsluitingen, koppig laminaat dat blijft golven als je er overheen loopt. En natuurlijk ‘de niet-vervangbare wc-bril’. De schroef boven de moer doorzagen met een ijzerzaag. Welnee, juist eronder. Scheef doorzagen, gilde een ander. Cola over de moer heen gieten. Hoe dan, krijste een ander, als ik ondersteboven hang?! Er met een hamer een flinke tik op geven, suggereerde de ander. Snel klikte ik het internet weer dicht. Dan maar weer op de ouderwetse manier: gewoon ondersteboven hangend, met kleine slagen, de tang steeds in wisselende posities houdend de moer losdraaien. Ik had mazzel – na een kleine tien minuten zwetend bezig te zijn geweest, brak de hele schroef. Doorgeroest. Op naar de tweede kant. Ik begon bij toeval – of was het een ingeving van boven? – met een ander soort tang eerst aan de metalen pin te sjorren, aan de bovenkant. Verrassend genoeg begon het hele metalen plaatje eronder ook mee te draaien.
Ik kreeg een visioen: als ik nu met tang nummer 1 de vleugelmoer van onderen vastklemde, en met tang nummer 2 van de bovenkant de-pin-met-metalen-plaatje-eraan ging ronddraaien? Draai ik dan niet ook de moer aan de onderkant los? Wacht eens: als mijn vrouw nu eens tang 1 of tang 2 vasthoudt, dan gaat het nóg sneller … De andere pin – met bijbehorend metalen plaatje, schroef en vleugelmoer – was in no-time los. Tevreden zat ik wat uit te rusten op de nieuwe bril. Maar wacht eens: die stak nu enkele centimeters buiten de pot uit. Blijkbaar had men het formaat wc-pot de afgelopen 20 jaar veranderd en niet ge-update. Mijn vrouw trok een gezicht. Snel vertelde ik haar een horrorverhaal van internet over mensen van wie de wc-bril gebroken was en waar na een half jaar nog geen vervangende bril voor gevonden was. Of de bril paste niet in de breedte, of niet in de lengte, of de gaatjes klopten niet, of hij kon niet dicht, etc, etc … ”En toch vind ik het zo niet mooi,” mopperde mijn vrouw nog.
Wat heeft dit alles met Pesach te maken? In de mystieke traditie wordt Pesach verbonden met de wereld van de materie. Maar ook met de begrenzingen van die wereld. Vooral dit laatste is een interessant idee. Bepaalde ideologieën stellen dat de mens geheel vrij is om elke keuze te maken die hij of zij wil. In de praktijk is de mens veelal begrensd door de materiële voorwaarden van zijn fysieke en sociale omgeving (en dan heb ik het nog even niet over het staken van ondersteuning voor Windows XP …). Vandaar dat ontsnappen uit Egypte zo moeilijk is – volgens een oud verhaal kon geen slaaf uit Egypte ontsnappen omdat er boven elke in- en uitgang een afgodsbeeld stond (psychologische dwang door middel van illusie?) Alles was overgeleverd aan de maalstroom van het materiële – voorgesteld door het alles opslokkende water van de Nijl. Ontsnappen kan alleen op radicale wijze – door alles in één keer achter je te laten en bereid zijn het onbekende water van de zee in te gaan, dat nog niet door mensenhanden werd gemanipuleerd (in tegenstelling tot de Nijl). Maar makkelijk is dat niet en het is de vraag of de mens dit op eigen kracht kan. Volgens de religieuze visie niet – alleen God kan de beperkende voorwaarden wegnemen. Of beter: er overheen springen (Pesach) en zo een nieuwe horizon laten gloren. Maar nogmaals, daartoe moet je wel veel opofferen en onzekerheid aan kunnen. Lees de woestijnverhalen nog maar eens door. Op elk moment dreigt men weer terug te vallen op de oude ‘Egyptische’ denkpatronen die zekerheid bieden, maar je ook tot slaaf maken.
Sjabbat sjalom en een goede Pesach!
