Je kunt niet eens even drie dagen rustig feestvieren – eerst Sjabbat, toen eerste dag Sjawoe’ot en vervolgens tweede dag Sjawoe’ot – of er gebeuren allerlei rare dingen. Zo blijkt er zomaar een finale van het Eurovisie Songfestival gehouden te worden. Ook Australië deed mee; blijkbaar neemt de continenten-drift inmiddels dramatische vormen aan. Als de gletsjers maar wel blijven!
Wel opmerkelijk dat sommige landen elkaar steeds 12 punten toeschuiven – daar helpt geen jurk van Trijntje tegen. Dan blijkt het allemaal mogelijk niet kosjer bij de FIFA – alsof niet iedereen weet dat voetbal weinig meer te maken heeft met sport, maar alles met business en commercie. En ja, in zaken gebeuren rare dingen – we kunnen misschien nu na de bankencrisis spreken over de voetbalcrisis?
Hoe krijgt een land als Qatar nu het WK van 2022, denk je dan? Ze spelen toch niet eens voetbal? Ik bedoel: landingsrechten voor Qatar Airways zijn al een economisch steekspel, begrijp ik uit de NRC:
En hoe zat het toch ook alweer met die dwangarbeiders die werden gebruikt voor de bouw van stadions in Qatar? Laten we nu maar niet moeilijk doen anders loop je zo een handelscontract mis …
Enfin, u heeft Sjawoe’ot ondanks de belachelijk grote hoeveelheden melkproducten weer overleefd. Mogelijk heeft u deelgenomen aan een lern-nacht, waar tot in de kleine uurtjes werd geleerd over een keur aan onderwerpen. Dit jaar kwam ergens in de late avond weer de volgende paradox langs, heb ik me laten vertellen: kan God een steen maken die zo zwaar is dat Hij die zelf niet kan optillen? Verdraaid, dat had ik eerder gehoord. Voor het eerst ergens eind jaren ’70 bij een lern-gebeuren. Het kwam ook nog eens langs in een verhitte discussie in een zomerkamp van een Joodse jeugdbeweging. Nog later ook in semi-intellectuele gesprekken. Altijd leuk voor een geanimeerde avond.
Zeg weet je wat ik me afvroeg?
Nee, vertel.
Eh, het klinkt misschien raar, maar kan God een steen maken, etc.
Nu blijkt dat vraagstuk niet exclusief Joods te zijn en al helemaal niet nieuw. Al zo'n duizend jaar schijnt men zich over dit vraagstuk in vergelijkbare formuleringen gebogen te hebben: Joden, Christenen en ongetwijfeld ook Moslims. Waar het om gaat, is de ogenschijnlijke paradox tussen Gods omnipotentie (‘Hij kan alles’) en een situatie waarin die aangetast lijkt. Dus: als God de steen niet kan maken, dan is Hij niet omnipotent. Maar als Hij hem wel kan maken, dan kan Hij iets anders niet – namelijk de steen optillen. Zucht. Maar kijkt u vooral eens op de Wikipediër-jesjiwa voor wat suggesties tot oplossingen en kom ze mij uitleggen …
In de Joodse versie van de vraag worden verschillende antwoorden gegeven: God kan het niet, maar dat is niet een beperking van zijn omnipotentie, maar juist een bevestiging van zijn almacht. In een tweede antwoord kan God het wél, maar dat is een gewilde inperking van zijn kracht (tsimtsoem voor de kenners). Een derde oplossing is dat God de steen wél kan maken, maar deze tóch kan optillen. Zelf zou ik zeggen dat God een oneindig aantal steeds grotere stenen zou maken, en steeds in staat is om de steen op te tillen. We zouden dit nog kunnen uitbreiden tot de vraag of God gebonden is aan logica. Volgens Sa’adya Gaon (tiende eeuw) kan God niet iets dat een logische tegenspraak is. Hij geeft het voorbeeld van de wereld door een ring laten gaan, zonder één van beide te veranderen in grootte. Anderen vinden dat God niet aan logica gebonden is en dus alles kan wat door mensen bedacht en in taal kan uitgedrukt worden. Maar hoe relevant is dat toch allemaal? God is in essentie toch geen steenhouwer of metselaar?
Verder is alles natuurlijk business as usual: Rebbes in Israël die precies weten waarom er een raket landde in Asjdod afgelopen dinsdagavond (antwoord: door de Sjabbat-overtredingen door het openstellen van een groot winkelcentrum in de stad), gekissebis over een rare / valse brief die in Lakewood, New Jersey in de VS circuleert en lijkt op te roepen tot sekse-gescheiden bussen en gedoe over groenten en fruit – ruzie over radijsjes, gesjacher over sla, paniek over peentjes en aversie jegens appels. We hebben het dan natuurlijk over groenten en fruit in het Sjemita-jaar die elk jaar weer een aubergine des aanstoots zijn in religieus Israël.
Vertrouw je wél of niet op de zogenaamde Heter Mechira – het verkopen van het land – om de landbouwproducten van het zevende jaar tóch te kunnen eten? Ja, zeggen veel religieus-zionisten want Sjemita is geen bijbelse verplichting meer en de opperrabbijnen van Israël steunden doorgaans deze oplossing. Nieuwlichterij, schande zeggen de ultra’s. En dus: liever dit soort fruit en groenten die met deze halachische oplossing zijn geteeld weggooien dan aan de armen geven, aldus een belangrijke rabbijn uit Bné Berak volgens Failed Messiah. Tja.
Sjabbat sjalom!
