Wanneer u dit leest is Rosj Hasjana al weer achter de rug. Nou ja, ik doe daar wel weer luchtigjes over, maar het zijn twee dagen Rosj Hasjana die gevolgd worden door een Sjabbat. Oftewel drie lange dagen ... En dat terwijl Rosj Hasjana in de Tora nog maar 1 dag is – hoewel? Het heet nog helemaal geen Rosj Hasjana maar ‘Zichron Teroe’a’ (Lev./Sjemot 23:24) – een dag van bazuingeschal ter herinnering (aan wat, aan wie?) of misschien ook wel te vertalen met een dag van gejubel ter herinnering ... Elders heet het een ‘dag van bazuingeschal’ of ‘dag van gejubel’ (Num. / Bemidbar 29:1).
Toch wel grappig dat zowel Joods Nieuwjaar als het niet-Joodse begin van het nieuwe jaar gepaard gaat met lawaai maken: het afsteken van vuurwerk versus het blazen op de bazuin. Maar waar komen nu die twee dagen van Rosj Hasjana vandaan? De rabbijnen geven een ietwat vage verklaring: in het verleden werd de nieuwe maand ingezegend op basis van waarneming. Wanneer twee getuigen de nieuwe maan zagen, moesten die zich naar het gerechtshof haasten waar de nieuwe maan werd uitgeroepen. Maar soms zat er een dag tussen het zien van de maan en het naar een gerechtshof komen (geen taxi’s of auto’s in die tijd). Dus zo krijg je dan twee dagen Rosj Hasjana omdat de getuigen vaak te laat arriveerden en men de dag al als heilig had uitgeroepen (mogelijk op basis van de berekening die men achter de hand hield). En omdat dat vaak zo gebeurde liet men het zo – dus vanaf toen – Tweede Tempeltijd – was Rosj Hasjana ineens twee dagen geworden.
Een wat vage verklaring want als je al weet wanneer de werkelijke nieuwe maan er is, dan is er toch geen twijfel meer en waarom dan een extra dag toevoegen zomaar? Terwijl het doorgaans verboden is om een extra gebod of gebruik aan de Tora toe te voegen?
In de rabbijnse literatuur worden de twee dagen van Rosj Hasjana als één dag gezien. Een lange dag wel te verstaan ... De Zohar stelt dat het juist heel noodzakelijk is dat Rosj Hasjana twee dagen is. Anders zou de mens het oordeel van God misschien niet kunnen doorstaan. Volgens de mystiek staat namelijk de 1e dag Rosj Hasjana in het teken van het ‘harde oordeel’ en de 2e dag in het teken van het ‘zwakke oordeel’. Door beide dagen als één dag te zien worden beide vormen van het oordeel als het ware ‘door elkaar gemengd’ tot een milder geheel. Bovendien: wie het harde oordeel van God niet aan kan, die wordt gewoon de tweede dag onder de loep genomen zodat het dragelijk blijft. Een zegen dus, die tweede dag ...
Maar hoe weet je nu op welke dag je beoordeeld wordt? Ook daar heeft de kabbala een antwoord op. Volgens kabbalist Jitschak Luria (de Ari) is dat wel degelijk te merken. Wie opeens tijdens het gebed in de sjoel moet huilen – zonder dat hij dat zelf heeft opgewekt – die wordt op dat moment bekeken door de Hemel. Tja, of dat echt zo werkt? In ieder geval zou Luria zelf veel hebben gehuild op Rosj Hasjana, terwijl het toch een feestdag is ... Maar misschien waren het ook wel vreugdetranen omdat God barmhartig is en altijd verzoenend?
Over mystiek gesproken. Ruim twee weken geleden was ik op een open introductiedag van het Kabbalah Centrum in Amsterdam. De laatste 2 jaar wordt hard gewerkt om ook hier een vestiging op te zetten die op vaste basis cursussen en themadagen organiseert. En natuurlijk de benodigde kabbalistische literatuur te koop aanbiedt, afkomstig uit het bekende Amerikaanse centrum van de familie Berg. De open dag gaat over het thema liefde. Als echte romanticus lijkt me dat wel wat. Bovendien heeft men een nieuwe leraar naar Nederland gestuurd vanuit de vestiging in Israël: Rivki Kutnovsky, een aardige Israëlische vrouw (gehuwd + 3 kinderen). Zo vaak zie je dat niet: een vrouw die traditioneel Joods is en kabbala onderwijst. Zo rond haar 18e werd ze door het Kabbalah Centrum in Tel-Aviv geïnteresseerd in de Joodse mystiek en ze besloot de komende 20 jaar zich daaraan te wijden. Ze veranderde haar levensstijl naar een traditionele en reist sindsdien de wereld rond om kabbala te onderrichten: Canada, de VS, Israël, Afrika en nu Nederland.
Samen met mijn vrouw ga ik naar een hotel bij het Amstelstation waar de introductieles wordt gehouden. Ruim 100 mensen zijn gekomen om haar te horen spreken. In goed te volgen Engels volgt een uiteenzetting over wat liefde eigenlijk is. Tja, wat is het eigenlijk? Hoofdboodschap is dat liefde vooral om geven gaat en niet om ontvangen, om je eigen ego. Voorbij je ego gaan en altruïsme zijn één van de hoofdthema’s in de kabbala van Berg (in navolging van Ashlag). Soms gaat ze de discussie aan met de zaal die op een vraag van haar mag antwoorden, of zelf een vraag mag stellen, of je moet voor jezelf je persoonlijke antwoord op een papiertje schrijven. Voor wie wel vaker wat met Joodse mystiek heeft gedaan en zelf traditioneel is, vertelt ze ons niet zo zeer nieuwe dingen. Maar dat hoeft ook niet – het is een introductieles voor een breed publiek. De sfeer is aangenaam en positief. Na afloop voelen we ons opgeladen, en dat is het belangrijkst.
Veel tijd om met Rivki te spreken na afloop is er niet – ze moet alweer naar haar kabbala-cursus die zo begint. En een dag later zal ze ook nog een Zohar-klas geven voor meer gevorderden. Druk-druk dus ... Wie meer wil weten kan hier kijken.
Enfin, we gaan weer even de Schepping van de wereld en de mens vieren en ik hoop dat u er een feestje van maakt. Want ook inkeer moet in vreugde beleefd worden, leert het Chassidisme ons. En als je denkt: maar de aarde en dat hele heelal tuffen toch wel door zonder dat wij er dankbaar voor moeten zijn, dan zeg ik: misschien. Maar, wie had gedacht dat het opeens wél mogelijk is om sneller dan het licht te bewegen? Want dan zou de massa van een deeltje oneindig groot moeten worden volgens Einsteins relativiteitstheorie – u weet wel: E=MC2. Bovendien zou, als het inderdaad waar is dat deeltjes sneller dan de tijd kunnen reizen, mogelijk zijn om door de tijd te kunnen reizen. Dus terug in de tijd, of misschien ook wel naar de toekomst.
Zie hier inkeer: je toekomst veranderen door je verleden te veranderen, door je in het heden beter te gedragen ...
Sjana tova!
