Nu de meterologische zomer alweer voorbij is en de meeste mensen een week of twee aan het werk zijn, zijn het weer de dagelijkse sleur en het keurslijf der dingen die het ritme bepalen. Van het vakantiegevoel is weinig meer over en u heeft stiekem alvast ergens op een site gekeken naar een komende vakantie in het voorjaar – de wintervakantie heeft u uiteraard allang gepland. Tenzij je in je vakantie aan dark tourism of ‘duister toerisme’ hebt gedaan, een term die ik ken dankzij dit artikel in Het Parool. Ik worstel me langzaam maar gestaag door de hoge stapel kranten heen die de buurvrouw – met wie ik de krant deel – trouw voor me heeft bewaard. Lekker er even op uit naar Auschwitz, de loopgraven bij Verdun, de plek waar zich een tsunami of andere natuurramp voltrok, of gewoon dicht bij huis de ‘liquidatie tour’ in Amsterdam of het Anne Frank Huis. Waarom doen mensen dat? Ik heb het artikel gelezen, maar begrijp het nog steeds niet. Hoezeer Dorina Buda – onderzoekster dark tourism aan de Rijksuniversiteit Groningen – ook de moeite neemt om het uit te leggen. In ieder geval blijft het vakantiegevoel na een uitstapje dark tourism veel langer hangen, soms wel een leven lang!
In het kader van dark tourism wil ik nog twee vakantiefoto's met u delen. Deze zijn genomen in het sfeerloze Mamilla-winkelcentrum in Jeruzalem. Daar meent men de shopping-‘belevenis’ te moeten cultiveren door er allerlei kunstzinnige beelden neer te zetten, zoals van Anne Frank. Dit beeld van Anne Frank, gemaakt door beeldend kunstenaar Sam Philipe, is echt het lelijkste artefact van haar dat ik ooit heb gezien, maar oordeel zelf:
Hieronder kunt u op de door mij genomen foto het dagboekfragment meelezen:
Wat is nu het doel van dit beeld in dit winkelcentrum, waar het toch voornamelijk om eten, drinken, shoppen en consumeren gaat? Raakt men nu nog meer doordrongen van het belang van democratie, mensenrechten en ethiek, en van de gevaren van totalitaire structuren, dictators en waardevrije marktwerking? Om het hele beeld echt in volle lelijkheid te aanschouwen, kunt u hier kijken – ik kreeg het niet allemaal op één foto.
Afgelopen zondagavond was er ook weer Zomergasten, een programma dat eigenlijk al over zijn houdbaarheid heen is. Deze keer wist men niets beters dan een zittende minister-president als gast uit te nodigen. Per definitie geen verstandige keuze, zeker niet een half jaar voor de verkiezingen. Uiteraard keek ik niet, maar uit de media begreep ik dat het inderdaad een politiek spel is geworden. Ja, de PVV is een bedreiging voor de rechtsstaat, maar echt honderd procent uitsluiten, nee, dat nu ook weer niet. En natuurlijk horen daar ook stoere uitspraken bij over Turkse Nederlanders die zich te veel met de gebeurtenissen in Turkije identificeren: “Pleur op, ga naar Turkije”. Tja, of dat nu een bijdrage is aan de situatie weet ik niet. En dan was er uiteraard nog fractievoorzitter Zijlstra (VVD), die niet achter kon blijven, en de PVV eveneens vrijwel uitsluit (“De VVD sluit partijen op voorhand nooit uit”), maar om andere redenen volgens NOS.nl: “Zijlstra vindt niet dat de PVV rechts van de VVD staat. ‘Dat is alleen zo op het gebied van de immigratie. Voor de rest is die man knetterlinks, met heel veel overheid, heel veel weghalen van verantwoordelijkheden bij mensen en laat de staatsschuld maar oplopen. Hij zit nog links van de SP’.” Een soort knetterlinkse onderbuik.
VVD-senator Sybe Schaap deed het weer anders en stelde in een interview in Trouw: “Wilders heerst als een Führer die zelfs het nationaal-socialisme niet heeft gekend (…) Natuurlijk bedoel ik niet dat Wilders een massamoordenaar is als Hitler, maar wel dat hij met zijn partij een gevaarlijke structuur neerlegt. Als Wilders de macht krijgt, zou dat weleens heel akelig kunnen uitpakken. Een dictatuur? Zou zo maar kunnen. De PVV is op zichzelf al een dictatuur.” Zijlstra vindt op zijn beurt de uitspraken van Schaap weer idioot. Tja.
De afgelopen week stond het nieuws in Israël vooral in het teken van de treincrisis – mag de Israëlische NS nu wel of niet aan het spoor werken op sjabbat? Onder druk van de (ultra-)orthodoxen had Bibi het werk laten stopzetten. Een complete chaos, die tot zondagmiddag duurde, was het gevolg, want de tienduizenden reizigers konden niet met de treinen mee vanwege herstelwerkzaamheden die pas na sjabbat werden uitgevoerd. Zoiets, het fijne weet ik er niet van. Maar het maakt pijnlijk duidelijk dat religieus en seculier Israël hevig verdeeld zijn ten aanzien van bepaalde basale onderwerpen en dat de rabbijnen niet in staat zijn te wennen aan de uitdagingen die de moderne wereld en de staat Israël hun presenteren. Inmiddels heeft het Hooggerechtshof zich over de zaak uitgesproken en mag er gewoon op sjabbat worden gewerkt, schrijft de Jerusalem Post. Maar dáár gaat de hele kwestie natuurlijk over: wie heeft de autoriteit in een Joodse staat? Die vraag is met een juridische uitspraak van een seculier hof niet direct opgelost …
Nog vervelender was het instorten van een megaparkeergarage in Tel Aviv die over enkele weken zou worden geopend. Drie doden zijn intussen geborgen, nog enkele mensen worden vermist. Het is een topje van de ijsberg van het falende toezicht op de bouw. Het afgelopen jaar vielen er al 32 doden bij bouwplaatsen en 155 personen liepen middelzwaar tot zwaar letsel op. Het bedrijf dat de parkeergarage plaatste, was eerder nog zo trots dat ze twee tot drie procent hadden bespaard op de kosten door een architect te nemen in plaats van een ingenieur. Marktwerking is vaak niet gunstig …
Laten we tot slot stilstaan bij de opdracht uit de opening van de parasja van de week, Sjoftim (Dewariem 16:18 -21:9), die ook in de 21e eeuw nog actueel is: “gerechtigheid, gerechtigheid zult u najagen …” (16:20)
Sjabbat Sjalom!
