Sinds kort beheer ik vier percelen grond. Eigenlijk een mazzeltje, want ik kreeg ze cadeau. Ik heb ze meteen ingezaaid met aubergine, bosaardbei, bieslook en een vierde soort, waarvan ik de naam niet meer weet. Nu is het wachten op het ontkiemen. Vervolgens kijk ik dan natuurlijk smachtend uit naar de oogstperiode – heerlijk in de zomer: aardbeien van eigen grond, een eigengemaakte baba ganoush-salade van zelfkweek-aubergines. En natuurlijk een lekkere zomersalade met de bieslook uit eigen tuin. Dat vierde plot land is een verrassing – wat zal daar uitkomen? Ja, we hebben het druk hier thuis want er moeten nog eens zo’n 20 soorten groenten en fruit nog vóór de Pesach ingezaaid worden. Ook mijn dochters en vrouw kregen namelijk een stuk land cadeau. Hier in Amstelveen, dus even geen Sjemita … Es ist sjwer zu sein a jiddisjen Bauer …
En ja, het gras ís soms groener bij de buurman of buurvrouw – bij klasgenoten van onze dochters staat de tijm en dille namelijk al enkele centimeters hoog! Uiteraard heb ik het over de laatste actie van onze mega-grutter: iedereen zijn eigen moestuintje. Briljant idee. De huidige mens is dermate vervreemd van zijn natuurlijke omgeving – door de vele uren vóór, achter, en op de iPod, smartphone, computer, tablet en (a)sociale media, et cetera – dat een potje met 4 x 4 centimeter grond en wat zaadjes in een ‘zaadmatje’ hem al het Tarzan & Jane-gevoel geeft. Hoewel, dat waren jagers en verzamelaars – maar u begrijpt wat ik bedoel …
Toch is zo'n potje aarde en wat zaadjes die in een soort kartonnen bakje zitten ook Joods gezien interessant. Vele pagina’s zijn er namelijk geschreven in de Talmoed, de Middeleeuwse Talmoed-commentaren, codices en ongetwijfeld ook huidige rabbijnse literatuur, over de status van een plantenbak. Is een plantenbak grond, of juist een voorwerp? Men onderscheidt dan tussen een plantenbak met gat (of poreus) en één zonder gat. En tussen de situatie waarin een plantenbak-met-gat op de grond staat, of niet. Misschien futiel, maar in de Halacha relevant (gemaakt) ten aanzien van verschillende wetten: de Sjabbatwetten – wat is de status van een vaas met bloemen, mag je die verplaatsen? Is de vaas verplaatsen gelijk aan plukken, en de vaas weer neerzetten met zaaien? ZAAI … Lees er hier meer over.
Maar ook in het huidige Sjemitajaar rijzen de vragen weer de plantenbakken uit … Mag je een plantenbak inzaaien, water geven, vruchtjes van plukken in het Sjemitajaar, of is dit het overtreden van deze landbouwwetten? Tja, lees dit eens, zou ik zeggen … Overigens is er al een discussie in de Talmoed over de status van producten in een plantenbak met betrekking tot de landbouwwetten van tienden en priesterheffingen in een normaal jaar, dus geen Sjemitajaar. Lees dit maar eens (begin te lezen op 89a onderaan, bij de woorden "If a man has set apart as terumah [the produce] of an unperforated plant-pot").
Overigens heeft de discussie over de pot-met-plant ook een juridische kant. Eén van de manieren waarop men vroeger roerende goederen van eigendomsrecht deed veranderen, was door ze samen met een stuk land te verkopen. Land werd als veel sterker gezien qua eigendomsrecht dan roerende goederen. Verwierf iemand het stuk land, dan werden de roerende goederen ook daarbij inbegrepen, waar deze zich ook bevonden. In sommige gevallen geldt een plantenbak met gat als grond in dit soort transacties, omdat het kleinste stukje land al voldoende is. Deze aspecten worden in de Sjoelchan Aroech besproken in Chosjen Misjpat, § 202.
Dit heeft zelfs voor sommigen een ideologisch element. Want, heeft niet élke Jood eigendomsrecht op een stuk(je) van het land Israël? Lees mee op de religieus-zionistische site die geïnspireerd wordt door het gedachtegoed van Rav Kook:
Deze band tussen het Joodse volk en het land kan door geen enkele transactie, verovering of andere wijze van verwerving ongedaan gemaakt worden, lees ik onder bovenstaand citaat nog.
En dan de verkiezingen. Tja, wat moet je zeggen? Het was frappant om te zien hoe politici in zowel Israël als Nederland meteen ná de (voorlopige) uitslag dingen zeggen die de werkelijkheid weerspreken. Hoe slaagt men er bijvoorbeeld toch in om een verlies van zo'n 20% van de zetels in de Eerste Kamer te omschrijven als ‘op koers liggen’ of zoiets, en dat de kiezers het beleid beloond hebben. Huh? Kijk naar de cijfers en je ziet dat alle coalitiepartijen naar beneden gingen – in zowel Israël als Nederland. Men vergeet even dat Bibi één zetel verliest, en geen regering kan vormen met minder dan maar liefst 5 partijen, waaronder kleine orthodoxe en het schreeuwerige Jisrael Betenoe. Men vergeet blijkbaar ook dat de spil van Bibi’s regering – de Likoed, haBajit haJehoedi, en Jisrael Betenoe alle drie zetels verliezen. Ook is men blijkbaar vergeten dat de vorige Knesset-verkiezingen nog maar in 2013 werden gehouden … En, om nog even bij ons land te blijven: hoezo is het positief als allerlei vermeend gesjoemel en integriteitsproblemen binnen een partij, die kiezers van die partij niets uitmaakt en geen electoraal verlies oplevert?
Uiteraard wil ik u tot slot deze primeur van Failed Messiah niet onthouden: Hirsi Ali wil Joods worden, écht. Geen Poeriemgrap. Moeten we daar blij mee zijn, is de vraag …
En deze cartoon, uit Israël gekregen via Whatsapp, heb ik even voor u in het Nederlands vertaald.
Sjabbat sjalom!
