Wat gebeurt daar nu allemaal in Zweden? Niets. Of toch iets? Een bomaanslag, maar dan van neo-nazi’s op een AZC. Maar who cares. We gaan gewoon verder naar het volgende wel of niet bestaande ‘incident’ dat bewijst dat … – u mag het zelf invullen. Hoe wilder, hoe beter. Want het moet nu maar eens worden gezegd, na jaren dat we onze koppen in het zand hebben gestoken. Doorpakken, zero tolerance, honderd procent veiligheid, uitzetten, opsluiten. Enfin, van dit soort retoriek.
Eén van de basisideeën van de wetenschap is overigens dat een individueel geval niets bewijst. Het gaat er juist om de wetmatigheid achter verschillende gevallen te onderzoeken en te testen. Pas als je een patroon vermoedt en deze verschillende keren kan testen en je hypothese zo wordt bevestigd, kun je een algemene uitspraak doen over een bepaalde situatie. En ook dan kan juist één individueel geval de ontdekte wetmatigheid ontkrachten – de hypothese dat alle zwanen wit zijn, wordt al door één zwarte zwaan ontkracht. Maar het verschillende keren zien van één witte zwaan bewijst an sich nog niet dat alle zwanen wit zijn.
Uiteraard geldt dit vooral voor wetmatigheden in de natuur – water kookt bij 100 graden Celcius, een object dat je naar boven gooit, valt weer naar beneden door de zwaartekracht, atomen gaan sneller bewegen door verwarming, et cetera. Maar dit soort observaties zijn voor menselijk gedrag al moeilijker te doen; daar kan elke socioloog en psycholoog over meepraten. En geen enkele statisticus zal zich wagen aan een keiharde voorspelling over één individueel geval.
Op de radio hoorde ik deze week dat IKEA een koploper is als bedrijf in het hergebruiken van materialen en duurzaamheid in het kader van de circulaire economie. Prachtig. Enkele dagen was in het AD iets anders te lezen. In een catalogus voor de charedische markt in Israël had IKEA een geheel vrouwloos boekwerkje uitgegeven. Aan de ene kant ogenschijnlijk modern – zo kan ook een minderheid die anders niet wordt gezien, worden bediend: “IKEA Israël probeerde met de brochure een minderheid in het land te bereiken, vertelt een woordvoerster van de meubelverkoper”. Een de-klant-is-koning-argument dat voor meer pluriformiteit zou moeten zorgen. Maar waar ligt de grens? Een catalogus zonder mensen met een bepaalde huidskleur, of zonder Joods uiterlijk, et cetera? Zijn er geen waarden die niet onderhandelbaar zijn?
Ondertussen leidde de catalogus tot commotie en trok IKEA haar pre-fabkeutel weer in:
“Deze aangepaste brochure bevat inderdaad geen afbeeldingen van vrouwen of meisjes. IKEA Israël realiseert zich dat ze hiermee mensen voor het hoofd stoot en het bovendien niet in lijn is met de waarden die IKEA wereldwijd vertegenwoordigt … We vinden dat de lokale uiting van IKEA Israël niet in lijn is met ons gedachtegoed.”
Inmiddels is de schade voor het imago van het jodendom groot, getuige deze beschrijving in het AD-artikel:
“De brochure werd in februari verspreid onder de Haredi-gemeenschap, een minderheid in Israël. Binnen de religie gelden strenge regels voor vrouwen. Zo mogen ze niet bij de mannen zitten in de synagoge en bij bruiloften. Meisjes en vrouwen mogen volgens het geloof vanaf drie jaar niet meer worden afgebeeld …”
Ondertussen gaat het in de Verenigde Staten niet helemaal lekker. Terwijl het NIW al twee weken aandacht besteedt aan het antisemitisme van de heer Blok tijdens de Apeldoornse vredesweek afgelopen september, is er daar aan de andere kant van de oceaan nu echt sprake van antisemitisme op een schaal die nieuw is voor Amerikaanse Joden. Volgens een artikel in de Yediot werden honderden graven gemolesteerd op de Joodse begraafplaats in St. Louis en tientallen Joodse community centers kregen de afgelopen weken bomtelefoontjes. Uiteraard keurt het Witte Huis dit allemaal af, maar het gebeurt toch maar …
Wat zegt Chabad – Lubavitsch eigenlijk van deze ontwikkeling? Een organisatie die erg blij is met Trump, zoals Max van Weezel beschrijft in zijn column in het NIW.
“Bij de Lubavitcher chassidiem was de vlag uitgegaan toen Trump het Witte Huis betrok, want ‘First Daughter’ Ivanka en haar Joodse echtgenoot Jared Kushner behoorden tot de trouwe bezoekers van hun synagoge aan Washingtons Leroy Place. ‘Voor ons is dit nu al een goede president,’ vertrouwde rabbijn Levi Shemtov de verslaggever toe. Sjoelganger Chaim Helfgott noemde het aantreden van Trump zelfs een geschenk uit de hemel: Zijn verkiezing is een teken dat de Messias snel zal komen.”
En dat terwijl rabbijn Jacobs – eveneens van Chabad – terecht zoveel moeite doet om te waarschuwen voor het antisemitisme in Nederland …
In Isräel was de afgelopen dagen veel te doen over het vonnis van soldaat Azarja, die werd veroordeeld tot 18 maanden cel. In dit gepolitiseerde proces was het wachten op de roep om amnestie voor de soldaat uit de rechterhoek van het politieke spectrum. Maar misschien nog schokkender is de stijging van het aantal verkeersslachtoffers over de afgelopen twee jaar in Israël.
Het verkeer in Israël maakt nog steeds vele malen meer slachtoffers dan terrorisme (2015: 356; 2016: 381). Uiteraard wordt er naar Israëlisch gebruik gesteggeld over de cijfers en de interpretatie ervan. Veiligheid kent vele facetten …
Sjabbat sjalom!
