Twee-en-een-half jaar streed de School van Sjammai met de School van Hillel over de vraag of de mens nu meer op de agressieve chimpansee of de sociale bonobo lijkt. Uiteindelijk besloot men dat hij het meest op de chimpansee lijkt, en nu hij dit weet de rest van zijn leven aan goede daden moet besteden. Op één of andere manier moest ik aan deze surrealistische discussie denken toen ik naar de radio luisterde begin deze week. Daar hoorde ik een vrouwelijke wetenschapper van de Universiteit Leiden uitweiden over de aandacht van bonobo’s voor emoties. Want bonobo’s zijn sociaal en zo en minder agressief dan die chimpansees (waarbij 49% van het vreedzame Polen – de bonobo’s onder de Oostblokkers – Israël dan weer een agressief land vindt volgens de Yediot).
Veel aandacht hadden ze voor positieve emoties, en veel minder voor negatieve. Ja, ook veel aandacht voor seks bij de bonobo’s. Dat was allemaal gebleken uit een uniek experiment. Mensen die hetzelfde experiment uitvoerden hadden meer aandacht voor negatief gedrag en emoties. Enfin, lees het hier zelf. Al eerder was op internet te lezen hoe chimpansees en bonobo’s op de mens lijken en een persoonlijkheid zouden hebben.
Tja, ik weet het niet – ik geloof best dat er raakvlakken zijn tussen mensen en chimpansees en bonobo’s, maar toch lijkt de mens mij vooralsnog wel uniek. Ik zie geen zoogdieren die complexe samenlevingsstructuren hebben gemaakt, zoals de mens dat deed in verleden en heden. Miljoenensteden en metropolen verrijzen uit de grond, met relatief nog een redelijk leefklimaat. Zonder de eigenschap van samenwerking en altruïsme was dat niet mogelijk geweest. De agressie van de chimpansee is daar zeker niet bruikbaar voor. Wat nu het diepere doel is van dergelijk onderzoek is voor mij een vraag, Hoewel we wel van dieren kunnen leren, hebben we toch ook beter lesmateriaal – de menselijke ervaring en cultuur van duizenden jaren. In al die beschavingen was steeds oog voor moraal en ethiek, hoewel de uitvoering en uitwerking wel een zorgenkindje blijft …
In Trouw en elders konden we verder nog lezen dat de helft van de zieke werknemers medisch gezien niets mankeert. Volgens sommigen ligt het ziekteverzuim wegens niet-medische redenen zelfs op 70-80%:
Volgens de vereniging van bedrijfsartsen (NVAB) spelen ‘persoonlijke factoren zoals opleiding, bewegings- en voedingsgewoonten en persoonlijkheid’ een belangrijke rol. Ook weer zo'n keerzijde van onze menselijkheid: dat we met gevoelens soms geen raad weten. Een chimpansee gaat gewoon keihard door … Hoewel sommige mensen dat ook doen: “De ene werknemer gaat met een snotneus naar het werk terwijl de ander zich nog eens omdraait en in bed blijft.” Maar kun je niet beter inderdaad thuis blijven in plaats van naar je werk gaan en nog meer mensen aansteken?
Ondertussen is in Israël de religieuze vrijheid weer een stukje minder nu het wetsvoorstel over de religieuze baden – de mikwes – een eerste Kamercommissie is doorgekomen. De wet die bedoeld is om de toegang van Conservative en Reform-stromingen tot de mikwes te verhinderen, plaatst de rituele baden onder nog strenger orthodox toezicht. Dit alles uit angst dat de baden gebruikt worden voor stiekeme conversies tot het Reform of Conservative-jodendom. De vraag is dus ook of niet-orthodoxe vrouwen, of vrouwen die niet orthodox genoeg zijn in de ogen van de mikwe-vrouw, niet gewoon geweigerd gaan worden. Sommige vrouwen uit de orthodoxie waarschuwen dan ook dat de situatie voor hen door deze wet eerder zal verslechteren. De afgelopen jaren ergerden sommige orthodoxe vrouwen zich meer en meer aan de zich met alles bemoeiende mikwe-vrouw. Opmerkelijk genoeg sprak de Tempelberg-activist Judah Glick zich op de orthodoxe site Srugim ook uit tegen het wetsvoorstel. Enfin, vrijzinnigheid komt soms uit rare hoeken …
Sjabbat sjalom!
