Het is vakantie – althans voor de meeste mensen. Sommigen hebben altijd ‘vakantie’, omdat ze gepensioneerd zijn of werkloos. Anderen hebben maar weinig vakantie, omdat ze een beroep hebben waarbij je in de zomer maar weinig vakantiedagen kunt opnemen, opdat niet iedereen tegelijk vertrekt. Maar een echt vakantiegevoel is er niet, denk ik. Niet bij mij in ieder geval. Want de onbezorgde gang naar een vakantieoord naar keuze is dit jaar niet van toepassing. Wat zijn de risico's, denk je bij elke keuze – is de regio groen, geel of oranje? Wat gebeurt er als daar tijdens je vakantie een lockdown wordt afgekondigd? Hoe veilig is het om op vakantie in een restaurant te eten: wel of geen ontbijt boeken? Is een mondkapje verplicht ondanks de 35 tot 40 graden in die regio. Hoe kan je uitzoeken wat de coronacijfers in een bepaald gebied zijn? Ga je in de dorpen zitten of juist in de stedelijke gebieden – voor beide keuzes is iets te zeggen. Kortom het hele idee van vakantie, dat je even nergens aan hoeft te denken, is weg. Je moet juist óveral aan denken. Het is nog even wachten tot er een echte orthodoxe vraag-en-antwoord site wordt opgezet waarin rabbijnen dit soort vakantie-vragen ('sjeiles') zullen beantwoorden …
De afgelopen periode was al een rare; we werden met extreme situaties geconfronteerd die een grote invloed hadden en hebben op ons persoonlijke leven, onze relaties, vriendschappen en werk. En dan heb ik het nog niet eens over mensen die ziek zijn geworden en nog steeds revalideren of weinig energie hebben – ook maanden nadat ze hersteld zijn verklaard. Anderen verloren zelfs dierbaren – jonger of ouder – aan het coronavirus, waar ook na ruim een half jaar nog steeds maar bar weinig over bekend is. Een geneesmiddel is er niet en het vaccin waar iedereen hoopvol naar uitkijkt kan best nog wel op zich laten wachten – als het al wordt gevonden. En ook als het vaccin is ontwikkeld, is het nog maar de vraag hoe goed het zal werken. En of het dan ook voor iedereen beschikbaar zal zijn. Want als er íets zichtbaar is geworden dan is het wel onze kwetsbaarheid. Een kwetsbaarheid die grotendeels het gevolg is geweest van keuzes die tien, twintig jaar geleden zijn gemaakt. Want wij westerlingen produceren nog maar weinig zelf; we laten dat liever aan anderen over, want goedkoper. Met alle gevolgen van dien, bijvoorbeeld giftige stoffen in een paracetamolletje, en de vraag hoe gevaarlijk dat nu werkelijk is. 'Goedkoop is duurkoop', zei men vroeger al.
Hoe het allemaal na de vakantie zal gaan, is nog onzeker. De 'anderhalve-meter-samenleving' is inmiddels steeds meer een feit geworden en alle branches proberen koortsachtig hun nering 'corona proof' te maken. Of die anderhalve-meter-samenleving nodig is, blijft een ingewikkelde zaak. Want je weet nooit precies wat er gebeurd zou zijn als je een andere keuze had gemaakt. En we weten nu eenmaal nog weinig over het virus, althans over de wijze hoe het zich exact verspreid. Vandaar dat beweringen dat maatregel X bijvoorbeeld 50.000 doden heeft gescheeld, onzinnig zijn. Uiteraard zet Maurice de Hond duidelijke vraagtekens bij de anderhalve-meter-samenleving. Maar de Nijmeegse hoogleraar Ira Helsloot was van meet af aan ook kritisch over de lockdown; hij kreeg echter weinig bijval. In de Gelderlander – en andere media – houdt hij alsnog zijn verhaal.
Maar ja, kritiek is wel makkelijk als je zelf niet de keuzes maakt en ook geen verantwoordelijkheid draagt of neemt. Hoewel dat ook weer geen vrijbrief mag zijn voor het goedpraten van grote fouten. Voor nu wens ik u alvast een goede vakantie, waar u ook precies bent. Voor velen zal een bezoekje Israël er voorlopig helaas niet in zitten. Waaghalzen vliegen gewoon naar een andere bestemming …
Ik had u tot slot ook graag willen verblijden met allerlei diepe inzichten uit onze traditie die hun licht laten schijnen over deze coronacrisis en wat we moeten doen en hoe om te gaan met deze crisis. Het probleem is dat ik die inzichten vooralsnog niet helder voor ogen krijg; de situatie is te complex om daar eventjes wat teksten overheen te leggen. Vaak is er tijd nodig om het juiste perspectief te zien. Maar ik heb de hele vakantie om daar over na te denken!
Laten we ondertussen hopen dat het in het najaar goed gaat en dat een tweede golf (grotendeels?) kan worden voorkomen …
Sjabbat sjalom!
