Het is een tumultueuze tijd, zo vlak voor de afsluiting van het Joodse jaar. Tienduizenden vluchtelingen uit Afrika en het Midden-Oosten kloppen aan de poorten van Europa, natuurrampen die op de wereld toeslaan – nu weer een overstroming in India - en de Russen die weer in Syrië actief zijn. Hartverscheurende beelden van migranten die verdrinken, op de vlucht zijn, of een hek proberen over te klimmen. Dichter bij huis blijkt een belangrijk ziekenhuis in de hoofdstad van ons land al snel vol te lopen door een breuk in het waternet, waarna honderden patiënten geëvacueerd moeten worden …
Nu is elke tijd volgens mij een spannende tijd. Migratie is al zo oud als de mensheid, we lezen er al in Tenach over. Ooit leerden we over de grote volksverhuizingen in de Late Oudheid en het begin van de Middeleeuwen: Goten, Vandalen, Franken en Saksen maakten toen de nadagen van het Romeinse Rijk onveilig. Uiteindelijk is dat redelijk afgelopen. Culturen en volkeren kunnen wel een stootje hebben, hoewel je de problemen natuurlijk niet moet bagatelliseren en geen struisvogelpolitiek moet bedrijven. Wanneer er te veel veranderingen in korte tijd gebeuren, wakker je angst bij de mensen aan. En als die dan ook nog het idee hebben dat ze hierin niet serieus worden genomen, zoekt men al gauw het heil bij extreemrechts gedachtegoed, Blut-und-Boden-sentimenten, sterke leiders en ander onheil.
Menselijkheid moet het uitgangspunt blijven (wie is er zelf nu geen economische gelukzoeker?) Door inkeer (bijstellen en evaluatie van standpunten), gebed (communicatie) en rechtvaardigheid (samenwerking, empathie) kunnen we de zaken een positieve wending geven, lees ik in het Oenetane Tokef – een centraal gebed in de Moesaf-liturgie van Rosj Hasjana.
Ondertussen heerst in Israël al voor de derde dag een soort duisternis, veroorzaakt door een warme wind die een mengsel van woestijnzand en luchtvervuiling brengt en als een deken over Israël en haar buurlanden ligt. Ik weet niet of het iets met de Haftara van de afgelopen week te maken heeft, maar het is opmerkelijk dat de openingszinnen luiden:
Want zie, duisternis zal de aarde bedekken en donkerheid de natiën, maar over u zal de Eeuwige opgaan en zijn heerlijkheid zal over u gezien worden (Jes. 60:1-2, naar NBG).
Die duisternis is er al, nu nog het nieuwe licht dat over de wereld zal schijnen … Voorlopig wordt een blauwe hemel pas begin volgende week verwacht – zo rond Rosj Hasjana.
Een mooi nieuw begin. Echt grappig is het echter niet. Als ik de gegevens in de Yediot goed interpreteer dan worden er concentraties fijnstof gemeten van zelfs 2.000 microgram per kubieke liter (mcg/m3). Ter vergelijking: in Nederland is 20 mcg het maximum toegestane. Bij 300 mcg/m3 moet je je al heel serieus zorgen maken over de volksgezondheid – we denken dan vooral aan baby’s, jonge kinderen, ouderen, astmapatiënten en hartpatiënten. De kleine deeltjes komen via de longen in het bloed terecht en kunnen grote schade toebrengen: hartaanvallen, astma-aanvallen, en hersenbloedingen. De waarden in Israël zijn momenteel dermate hoog, dat men inderdaad adviseert om binnen te blijven, niet buiten te sporten en geen uitstapjes te maken in de buitenlucht. Het kan haast niet anders dan dat deze kleine week van zware luchtverontreiniging zijn tol gaat eisen (al honderden mensen zijn behandeld in Eerste Hulpposten van MDA). Raar eigenlijk dat men dit soort dingen niet tijdig ziet aankomen en bijvoorbeeld filterende maskers uitdeelt, zoals je onder andere bij het schilderen gebruikt.
Met het kasjroet liep het ook niet helemaal lekker – verschillende websites, waaronder Yediot brachten het verhaal over een grote partij kosjere kabeljauw uit het buitenland, waarbij onderin ook inktvis (calamari) verscholen bleek te zijn. Een leuk presentje misschien van de buitenlandse firma die haar Joodse klanten graag een extraatje met Nieuwjaar wilde geven? Een tweede akkefietje was een ijsje dat parve was, maar toch tot een bijna dodelijke reactie leidde bij een jong meisje met melkallergie. Er bleek tóch melkeiwit in te zitten, ondanks de verzekering op de verpakking dat het om een parve-ijsje ging. Misschien is niet-religieuze allergie-informatie soms wel betrouwbaarder dan kasjroet-zegels? Twee dingen die het komende jaar in ieder geval beter kunnen …
Maar geen zorgen. De betere toekomst is (soms) gedeeltelijk gemaakt van onze fouten. Deze fouten worden uiteindelijk onze verdiensten, zegt een rabbijn in de Talmoed. Voorwaarde is wel dat we tot inkeer komen. En wel vanuit liefde (positiviteit) – en niet vanuit vrees (negativiteit). Zo groeit er dan iets moois, juist uit onze fouten. Uit het ‘afval’ van het vorige jaar, aan de onderkant van het tijdsrad, komen we dan uiteindelijk in de wolken van het komende jaar terecht, aan de top. Zoals u op onderstaande foto kunt zien.
Sjabbat sjalom en sjana tova!
