Het zijn weerbarstige tijden. Met Arnon Grunberg die als literaire God weer Alomaanwezig is in Vrij Nederland, Het Parool en de Volkskrant en die geen last heeft van een beeldverbod zoals in Exodus. Of het fantastische voetbal van Ajax dat net naast de landstitel greep, maar ook de waardige viering door PSV-supporters in een fastfood-keten. Van een nieuw verkeersbord en verkeerslichten voor de smombie, de asociaal op zijn telefoon kijkende, argeloze oversteker, die op meer sympathie mag rekenen dan een vluchteling (‘Wat kost de smombie de samenleving?’)
En natuurlijk de discussie over de angst dat Amsterdam tot een Venetië verwordt, een stad die overgenomen wordt door toeristen ten koste van de inheemse bevolking. De verwachtingen voor 2025 liggen rond 23 miljoen toeristen. Is deze discussie die vooral in Het Parool wordt gevoerd een variatie op de angst voor allochtonen, of is het het zichtbaar worden op kleine schaal van de gevolgen van ongestuurd globalisme en marktdenken? En tja, dan krijg je overal toeristische winkeltjes en ijssalons, en vertrekken de echte winkels uit het straatbeeld.
En dan was er in Israël nog de affaire Golan – een hoge generaal die tijdens de Jom Hasjoa-herdenking volgens de Volkskrant gezegd zou hebben:
“Als er iets is dat me beangstigt aan de Holocaustherdenking, is het de herkenning van de misselijkmakende processen die toen in Europa en Duitsland plaatsvonden, dat tekenen van diezelfde processen hier in 2016 te zien zijn.”
Een storm van protest was het gevolg, allereerst van premier Netanjahoe, die dit een ‘bagatellisering van de Holocaust’ noemde. Nu heeft rechts Israël wat dit betreft ook boter op zijn hoofd, want het heeft er nogal een handje van om de Sjoa op te voeren om zijn politieke agenda kracht bij te zetten. Je kunt Jaïr Golan moedig noemen – zoals in veel reacties gebeurde (anderen spraken juist weer hun afschuw uit) – en wijzen op een terecht gevoel van onbehagen dat onder een deel van de Israëlische bevolking leeft over het discours en de koers van Israël in de laatste twintig jaar. Golan's oproep tot zelfreflectie en het onderzoeken van het morele kompas van de staat Israël is natuurlijk prima. Je kunt je wel afvragen of de vergelijking met nazi-Duitsland wel hout snijdt en of de timing klopt.
Van beide zeg ik nee. Je kun ook je zorg uitspreken over de verharding, de intolerantie, de polarisatie, het populisme en de stijgende sociaal-economische ongelijkheid in de Israëlische samenleving, zonder direct naar de Tweede Wereldoorlog te wijzen. Opmerkelijk hierbij was de steun vanuit het Reformatorisch Dagblad voor de uitspraken van de generaal in het commentaar van de hoofdredactie (‘Israëlische generaal verdient compliment’). Doorgaans is men in de reformatorische hoek een trouwe vriend van Israël en wordt dergelijke kritiek niet direct gesteund.
Overigens was de herdenkingsdag voor de Sjoa ook weer aanleiding voor andere controverses: de Bar-Ilan Universiteit stond volgens de Jerusalem Post niet toe dat vrouwen in het openbaar zongen tijdens een ceremonie. Hetzelfde zou zich ook aan de Tel Aviv Universiteit voordoen volgens Ha'aretz, maar na een felle discussie besloot de universiteit zelf een zangeres aan het programma toe te voegen.
En dan was er nog het lenteoffensief van de Winter en Ega-co tegen de geplande uitgave van een boek van Dyab Abou Jahjah bij de Bezige Bij. Veel geroep zoals we dat gewend zijn bij de Winterschrijvers, maar met weinig en zelfs ongewenst resultaat. Zoals een rare meeting van ruim veertig schrijvers die over de zaak vergaderden en waarvan sommigen steun betuigden aan Jahjah en een venijnige reactie van de langharige Ilja Pfeijffer in NRC met de foute opmerking: “Als alle Joden zo zouden zijn als Leon de Winter, zou ik de redelijkheid gaan inzien van het antisemitisme.” Ook schrijfster Charlotte Mutsaers deed nog even een duit in het zakje door de protesterende auteurs ‘schijtlaarzen’ te noemen. Dat krijg je een beetje als je geen inhoudelijk debat voert over de uitspraken en ideeën van de altijd gladde en innemende Jahjah, maar vooral veel roept en gilt.
Dieptepunt was het podium dat Jahjah kreeg bij Pauw. Slechte research en belabberde interviewtechniek zorgden ervoor dat Jahjah overal mee wegkwam. Met de vergelijking tussen de racistische apartheidsstaat van Zuid-Afrika en Israël – alsof Joden geen inheemse bewoners van Israël zijn of in ieder geval sterke historische rechten hebben en vergelijkbaar zijn met de witte boeren uit een ander continent die naar Zuid-Afrika trokken – geneuzel over een walgelijke Sjoa-cartoon die vergelijkbaar zouden zijn met spotprenten over de profeet en Allah (waarom is dat vergelijkbaar – het één gaat over ideeën en geloof, het ander om concrete menselijke slachtoffers en de pijn daarover), en als sluitstuk de opmerking dat Israël Palestina bezet. "Daar heeft hij een punt," kraakte strafpleiter Spong dommig, zonder bij Jahjah de verifiëren of hij de bezette gebieden bedoelt of gewoon het gehele grondgebied van de staat Israël, want Arabische grond. En zo zou je nog wel even kunnen doorgaan – Jahjah die pathetisch aankondigde in de Tweede Wereldoorlog in verzet te zijn gegaan tegen de Duitsers, samen dan met de De Wintertjes denk ik dan. Staan ze in ieder geval dan aan dezelfde kant. Kijk het hier terug.
En ja, ook columnist Bart Schut van het NIW begrijpt er maar weinig van en is vooral boos:
Grappig ook die metafoor van dat doucheputje en het vuil – dat is één van de wijzen waarop foute regimes en ideologieën hun tegenstanders afbeelden, als microben, vuil, dieren, untermenschen, etc. Heel stoer allemaal hoor, maar nauwelijks inhoudelijke argumenten. Terwijl er echt genoeg is om Jahjah over te bevragen. Wat deed-ie nou precies daar in Libanon? Waarom je laten fotograferen met een machinegeweer in je handen – verheerlijk je dan niet gewoon geweld? Waarom voelde hij na 9 november 2001 (‘nine eleven’) ‘een gevoel van victorie’? Et cetera. Zijn boek zal vast een succes worden, dat weet je nu al.
Rest mij nog om u te wijzen op het nieuwste wetenschappelijke inzicht dat bedwantsen het liefst in rode en zwarte lakens zitten. Rood en zwart zijn nu eenmaal wat unheimische kleuren?
Sjabbat sjalom!
