Sinds het schrijven van mijn vorige column is de voedselhysterie/listeria nog niet geluwd. Halva die geliefde Midden-Oosterse zoetigheid van sesamzaad en nootjes blijkt nu ook verdacht. Althans de halva van Halel en Barka werden opeens teruggeroepen vanwege een bepaalde verdenking omtrent een mogelijke salmonella-besmetting.Ook de ingevroren zalm uit Chili van de firma Netto is mogelijk, wellicht, besmet met listeria (zo werd eind juli al duidelijk!) maar deze bereikte de fabriek niet, en dus ook de consument niet. Wat is dat toch met onze houding tegenover eten en drinken?
Nog nooit was er zo veel eten in het westen, maar men is kieskeuriger dan ooit: men eet en drinkt om allerlei redenen producten niet. Ideologische, ethische en gezondheidsargumenten worden ingezet om bepaalde levensmiddelen te mijden. Of het nu gaat om foute regimes, milieuschadelijke stoffen, verdachte E-nummers, salmonella-verdenkingen of exotische diëten, er is altijd wel een reden om iets niet te eten. Zo worden ontelbare tonnen aan eten vernietigd om tal van redenen, terwijl paradoxaal genoeg een aanzienlijk gedeelte van de wereld ook in 2016 nog ondervoed is of honger lijdt. En begrijp me goed, ik ben er absoluut voor dat ons voedsel aan de hoogste ethische, hygiënische en gezondheidstandaarden voldoet, zonder echter door te slaan in een ongefundeerd wantrouwen tegen alles en iedereen …
Dan maar een dagje naar Jeruzalem. Wat ik vooral interessant vind in die stad is de enorme expressie van meningen in de openbare ruimte. De ultra’s hebben dat uitgevonden met hun muurkranten en pamfletten – zogenaamde pashkevil, maar andere religieuze groeperingen nemen dat gretig over. Bekend is ook de enorme outreach die Chabad via de openbare ruimte op de voorbijgangers loslaat, met billboards, pamfletten, uithangborden, vlaggen en stickers. Neem nu onderstaande banier die ergens in de wijk Ge’oela prominent aan de muur hangt. In het Nederlands vertaald staat er: “Hier worden geen families geruïneerd. Hier is geen computer aanwezig of enig ander apparaat dat Internet of films kan ontvangen. De Vereniging voor de zuiverheid van de Communicatie. Voor stickers, borden, advies en voor hen die geïnteresseerd zijn om vrijwilliger te worden, bel nummer ….”
Weer even later zien we een jongen ijverig een spandoek op een stok door de straten van Ge’oela zeulen. Beleefd vraag ik of ik een foto van mag maken. Dat mag, maar zelf wil hij niet op de foto, en hij verstopt zich achter onderstaand spanbord, waarop te lezen valt: “Gevaar! Vuur! Hier worden onreine apparaten verkocht.” Welke apparaten, is niet meteen duidelijk, maar wie naar de tekeningen boven de tekst kijkt, kan daar afbeeldingen van smartphones in herkennen. Prachtig toch?!
En wat te denken van onderstaande levensgrote schildering/graffiti op de luiken van een groot winkelraam in één van de zijstraten van de Midrechov van Jeruzalem (zie mijn eerdere column). De naïeve bijbellezer ziet er natuurlijk een verwijzing in van Jakob die met de Engel strijd. Maar misschien is het wel de mens die tegen zijn eigen demon strijd die hem negatieve gedachtes influistert, of staat het symbool voor de strijd van de staat Israël tegen de hem omringende vijanden? Let ook op de beschermende chamsa’s in de vier hoeken en de twee Davidsterren aan de zijkanten. En de zon met zijn alles verblindende licht, helemaal rechtsboven, die staat op doorbreken over enkele seconden, mensenjaren of eeuwen … Jakob lijkt bovendien behoorlijk streetwise, want hij probeert met zijn vingers de ogen van zijn tegenstander uit te drukken.
Ook de kleuren trokken mijn aandacht. Blauw en rood zijn niet per se contrasterende kleuren in de Joodse traditie – eerder wit en rood, zoals in het Bijbelvers (Jes. 1:18): “… al waren uw zonden als scharlaken, zij zullen wit worden als sneeuw; al waren zij rood als karmozijn, zij zullen worden als witte wol” (NBG 1951). Bovendien is blauw als kleur (kachol) niet bijbels – maar hemelsblauw weer wel – het techelet. Dat is echter eerder een verwijzing naar de Hemelse entourage – hemelen en Troon van God – dan naar het volk Israël of aartsvader Jakob. Mogelijk is hier de moderne tegenstelling van kleuren – rood en blauw – actief, zoals op alle waterkranen en hittesystemen waarin blauw voor koel en koud staat, rood voor heet en warm. En staat blauw voor Jakob c.q. Israël vanwege de kleuren blau en wit die door de zionisten werden gekozen als nationale kleuren.
Maar misschien is het allemaal wel toch weer traditioneler dan we denken en is de schilder bekend met de rabbijnse uitleg, waarin de engel die met Jakob strijdt, wordt identificeerd als de schutsengel van Esav. Esav die ook Edom, de ‘rode’, wordt genoemd. En ook de Kabbala is in de Middeleeuwen druk met kleurenleer in de weer. De sefira Tiferet wordt verbonden met Jakob en heeft volgens sommigen als kleur saffierblauw (zie Pardes Rimonim, Poort der Kleuren (Tiende Poort), H. 3). Wie zal het zeggen …
Mijn oog valt ook nog op onderstaande sticker die af en toe opduikt in het Jeruzalemse straatbeeld, met daarop in grote letters: “Leibowitz had gelijk!”. En in kleine letters erboven: “vandaag weet iedereen (het)”. Uiteraard bedoelt men hier de Israël criticaster Yeshayahu Leibowitz die al decennia geleden waarschuwde voor de verkeerde invloeden van religie in Israël en hoe deze een splijtzwam zullen vormen, en over de moraalerosie als gevolg van de bezetting.
Tot slot kan een mens niet alleen leven van steden tijdens een vakantie. Het strand is een aangename plek in de verzengende hitte – althans zolang je niet midden op de dag komt …. Ergens in het zand vind ik met mooie reliëfletters het woord respect! – kavod – in het zand geschreven. Mooi, denk ik, en maak een foto. Aan de andere kant, mijmer ik later, op het strand is een uiting van respect in zandletters niet zo heel blijvend van aard, door wind en water al snel gereduceerd tot het altijd aanwezige Midden-Oosterse zand …
En wanneer we het strand verlaten zien we ook nog dit merkwaardige bord dat niet echt geruststelt.
Vooral niet als je geen Hebreeuws leest en dus niet kan lezen wat je nu moet doen als een tsunami de Israëlische kusten teistert … Tsunami’s in Israël? Jihjeh beseder!
Sjabbat sjalom!
