Poerim ligt weer achter ons. Toch was ik wel wat verbaasd dat het voor de orthodoxe rabbijnen in Nederland zo duidelijk was dat Zoom niet mag – ik heb eigenlijk geen argumenten gehoord waarom Zoom niet zou mogen, terwijl de Megilla lezen via de telefoon wél mag.
Het lijkt logischer om daar in Israël mogelijk wat strikter mee te zijn – er zijn daar genoeg mogelijkheden om live coronaveilige lezingen te houden. In de diaspora, zoals Nederland, ligt dat anders. In mijn sjoel – de CIZ – bijvoorbeeld was er alleen een Zoom-lezing 's avonds en overdag geen enkele lezing, ook niet met Zoom. Een gemiste kans in mijn ogen; ik kon eigenlijk zo snel ook geen andere lezing middels Zoom vinden in ons land.
Misschien waren ze er wel, maar alleen voor leden van de desbetreffende sjoelgemeenschap. Ziehier negatieve spin-off van NIHS 2.0: je bent nauwelijks op de hoogte wat elke sjoel doet, omdat iedere sjoel zich alleen richt op de eigen leden en de nieuwsbrief alleen onder leden verspreid. Dan maar een Zoom-lezing volgen in Engeland – dat lukte weer wel makkelijk. Misschien wel omdat de orthodoxe opperrabbijn daar een Zoom-lezing van de Megilla toestaat als er geen andere mogelijkheid is (uitspraak rond minuut 2:36).
Een drive by-lezing in de parkeergarage van een hotel was blijkbaar weer wel toegestaan, hoewel daar wel een microfoon voor wordt gebruikt … Bovendien vraag ik me af of dat wel telt als lezen in gemeenschap indien een ieder in zijn eigen bolide zit. Volgens weer een andere mening die circuleerde, zou men misschien zelfs wel vrijgesteld zijn van het lezen van de Megilla tijdens een pandemie. Enfin, eensgezind op naar Pesach dan maar weer.
Ondertussen is de avondklok weer verlengd, want dat zou de eerste maatregel zijn die er af zou gaan, beloofde Rutte (duh). Ja, echt te volgen is het volgens mij allang niet meer: mondkapjes helpen niet, mondkapjes zijn een goed idee, mondkapjes zijn verplicht! En inmiddels is de R onder de magische grens van 1 gekomen, terwijl de nieuwe varianten zo besmettelijk waren en volgens het RIVM inmiddels al 150 procent van de testen zouden moeten beheersen als je hun lijn van redeneren zou volgen – met enige Jiddische overdrijving. Nu is men weer bang voor de pollen – naar de pollen, naar die prachtige pollen – zo getuigt een bericht in het AD van afgelopen dinsdag: “Een wereldwijd onderzoek toont aan dat meer pollen in de lucht geassocieerd is met meer coronabesmettingen. Het SARS-CoV-2-virus profiteert mogelijk van een verzwakte afweer door pollenblootstelling. Dit is niet alleen het geval bij hooikoortspatiënten, maar ook bij mensen die niet allergisch zijn. Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), het Elkerliek ziekenhuis en Wageningen University & Research zijn vanuit Nederland bij het onderzoek betrokken. De resultaten zijn vandaag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS…”
Alleen lijken anderen weer tot een tegenovergestelde conclusie te komen: pollen beschermen mogelijk tegen influenza-achtige ziekten en mogelijk ook tegen corona, juist omdat ze het interferonniveau verlagen (en daarmee een overdreven immuunreactie – de cytokine storm – onderdrukken) aldus bijvoorbeeld Martijn Hoogeveen en anderen in dit artikel en een ander artikel (nog niet peer reviewed), hoewel meer onderzoek uiteraard noodzakelijk is. Zo zie je maar weer: ook in de wetenschap is er machloket over vele zaken en wordt iedereen gedwongen zelf een viroloog te worden, want zelfkennis is macht?
Terug maar weer even naar onze eigen traditie; we zijn inmiddels al weer enkele weken bezig met de voorbereidingen van het heiligdom, de Misjkan / Mikdasj. Zelf vind ik het concept van een Misjkan beter dan een Mikdasj – minder statisch, want het reist overal met je mee! Nog duizenden jaren voor IKEA en prefab-bouwen is de Tora al bezig met dit soort concepten, mooi toch? Hoewel de tempel in Jeruzalem het ideaal is en 'huis' wordt genoemd, gebruikt de Tenach toch ook woorden die meer een Misjkan-uitstraling hebben, zoals 'tent' (ohel) en 'hut' (soeka), om de sacrale plaats waar God en de mens elkaar ontmoeten uit te beelden.
Een zelfde spanning vinden we tussen het belang van het centrum in Israël enerzijds, en toch mijmeren de profeten anderzijds over die idyllische woestijnperiode buiten het land Israël – de periode van de nog prille liefde tussen God en Israël. Misschien zien we dat verschil tussen beide ook nog wel terug in onze sjoels: het verschil tussen de sjtiebel en een grote synagoge, bijvoorbeeld van Jeruzalem of een andere grote stad in de wereld waar het vooral om esthetiek gaat, maar waar het mogelijk minder gezellig is volgens anderen?
Rest ons nog het Gouden Kalf even de revue te laten passeren. Volgens één visie danken we de Mikdasj/Misjkan aan het Gouden Kalf – God stond toe dat de mens een visuele, fysieke vorm geeft aan zijn ontmoeting met het sacrale. We vergeten wel eens dat de Tempel en Misjkan paradoxaal genoeg het beeldverbod overtreden door de cherubijnen op de deksel van de Ark. Maar ik wil ook even stil staan bij de inzamelingsactie voor het Gouden Kalf. We staan niet altijd stil bij het enorme succes van de donaties voor dat kalf – men geeft zelfs de oorringen! Doorgaans lijkt het moeilijker om geld bij elkaar te krijgen voor goede doelen – je hoort in ieder geval niet zo snel dat iemand ter plekke afstand doet van zijn of haar sieraden en deze als gouden duit in het zakje doet …
Je kan het dus allemaal ook wat positiever bekijken – de wil en energie is er wel om goed te doen maar deze wordt verkeerd gekanaliseerd omdat het doel uiteindelijk niet klopt. Volgens de rabbijnen loopt dat dus verkeerd af: geweld, doodslag en seksuele losbandigheid. Oftewel, het is allemaal te impulsief geweest en haalt uiteindelijk niet het beste uit de mens en de gemeenschap naar boven. Of een idee dus heilig is of een afgod hangt dus daarvan af – als het vrucht draagt op de langere termijn is het ok, anders niet lijkt de boodschap. En ja we hebben wel bepaalde incentives nodig in de vorm van esthetiek en beleving om überhaupt in actie te komen en een blijvende ervaring op te doen die transformerend is.
Sjabbat sjalom!
