De Zwitserse zielenknijper Jung ‘ontdekte’ het begrip synchroniciteit, dat optreedt ‘wanneer twee of meer gebeurtenissen min of meer tegelijkertijd optreden in een voor de betrokkene zinvol verband, dat niet noodzakelijk als causaal wordt ervaren’ (Wikipedia). Wie in een Talmoedisch universum leeft, ontdekt in alles synchroniciteit – omdat alles wel op elkaar is toe te spitsen door middel van associaties, analogieën, of allerlei hermeneutische verbindingen. Zo ook afgelopen woensdag toen ik op de terugweg naar huis vanuit de Universiteit Tilburg Radio 1 had aangezet. Dat moet je ook nooit doen, zo’n radio aanzetten, maar ik had even genoeg van de CD’s met rare voordrachten van rabbijnen uit Israël die ik wel eens beluister om zicht te krijgen op andermans mesjoggaas. De CD’s krijg ik doorgaans gratis of voor het symbolische bedrag van 1 sjekel per CD van een mevrouw uit het winkeltje met incontinentie-materiaal in de woonplaats van familie van me (ik schreef hier, volgens mij, al eens eerder over …).
Enfin, ik viel midden in een slaapverwekkend interview met ene Sunny Bergman die een trilogie schreef over andervrouws seksleven. Sletvrees heet haar laatste pennenvrucht en die gaat over het uitgekauwde thema van de angst voor de seksueel actieve vrouw en de stigma’s die daar aan kleven. Dit keer was de hoofdvraag hoeveel bedpartners men versleten had (boeie!!! …). De oh zo moderne maar oh zo nep-jaren-‘70 vrolijk kletsende Bergman had weinig te vertellen – ze probeert vooral Margaret Mead, Meulenbelt en de VPRO uit de jaren ’70 na te apen, zo leek het. Bergman (geboren in 1972) reisde al eerder de hele wereld af om met vrouwen over seks te praten (een ‘docu’ met de trieste naam Sunny Side of Sex). Voer voor psychologen als je het mij vraagt, want ze leek me vooral jaloers op de – voor die tijd – echte seksuele vrijgevochtenheid van haar ouders die de jaren ‘60 en ‘70 natuurlijk wel bewust beleefden, maar ja wie ben ik … Hier-en-daar strooide Bergman nog wat anekdotes over haar eigen seksleven door het gesprek heen, om een zogenaamd taboeloos sfeertje te scheppen, maar die in feite preuts en neo-moraliserend overkwamen, als je ook goed luisterde naar de interviewer. Gapend zocht ik de andere kanalen af op iets boeienders, maar helaas – de bezuinigingen op kunst en cultuur hebben er hard ingehakt …
Waarom schrijf ik dit? Omdat ik net die ochtend een bizar artikel had gelezen in de Yediot Acharonot over een verbod op sojaproducten bij de Gur-Chassidiem. Volgens een bericht zouden instituten van Gur-Chassidiem geen etenswaren meer verstrekken met soja erin. De reden is dat men bang is dat dit de homoseksuele neigingen bij mannen zal versterken en ook de seksuele rijpheid van jongens zal vervroegen. Sojaproducten zouden ongewenst seksueel stimuleren, aldus bronnen in die krant. Het gaat hier om de fyto-oestrogenen die inderdaad in soja zitten. Maar hoe in vredesnaam plantaardige vrouwelijke hormonen bij mannen de seksuele drang zouden doen toenemen is mij niet duidelijk. Eerder het omgekeerde, denk ik dan. Veel soja eten lijkt mij niet goed voor mannen, juist omdat het de productie van testosteron remt. En of dat iets met homoseksuele neigingen te maken heeft? Volgens mij absolute quatsch dit allemaal, maar ja, ik ben geen endocrinoloog … (Hoewel: na het schrijven van deze column ging ik een beetje googlen en verdraaid – een onderzoek naar apen, van Michael Wasserman (Joods én Gerer Chassied misschien), toont mogelijk aan dat ‘Het aanhouden van een vegetarisch of veganistisch dieet van positieve invloed zou zijn op iemands seksleven. Zo zou het eten van veel soja de seksuele activiteit verhogen’zou het eten van veel soja de seksuele activiteit verhogen” (bron: nu.nl). Of zou het door de hoge fruit- en groenteconsumptie in het algemeen komen, zoals de PETA claimt?).
Heel apart dit – een groter contrast tussen twee werelden is haast niet mogelijk: die van Sunny Bergman en die van de Gerer Chassidiem. Want de Gur-Chassidiem hebben een gespannen relatie met seks, meer dan enige andere ultra-orthodoxe groep. De bron van deze gespannen houding ligt bij de Bees Jisroel – R. Israël Alter die van 1948-1977 Gerer-Rebbe was – een groot geleerde die een even grote nadruk legde op het scheppen van een heilige gemeenschap. En in een heilige gemeenschap wordt seks nu eenmaal gezien als een noodzakelijk kwaad – omdat het nu eenmaal moet van God, zal ik maar zeggen. De Gerer-Chassidiem hebben zeer strenge bepalingen op de scheiding tussen de seksen die bij hen echter ook in families geldt – men praat als man niet met tantes, nichtjes etc. Maar nog opmerkelijker: ook als echtpaar moet een man zo min mogelijk contact met zijn vrouw hebben. Men doet alsof de vrouw de hele maand onrein is – men raakt elkaar niet aan (dingen worden niet van hand tot hand gegeven, maar op de tafel gelegd …), spreekt niet veel met elkaar, en de man schijnt ook zijn vrouw niet bij haar naam te mogen noemen. Man en vrouw gaan ook niet gezellig samen op stap. Ook zou men maximaal twee keer per maand seks mogen hebben. Na de leeftijd van 40 schijnen de teugels losser gemaakt te worden.
In andere ultra-kringen worden de strenge bepalingen soms ridicuul gevonden. Zo hoorde ik destijds het mopje in mijn jesjiva van een ultra-orthodoxe Jood die een Gerer tegenkomt op straat. Wat doe jij hier? vraagt hij de Gerer Chassied. O, ik ben aan het wandelen met mijn vrouw, antwoordt deze. Maar waar is zij dan, want ik zie niemand? vraagt de ene weer. Ik denk twee straten terug of zo, antwoordt de Gerer Chassied. Tja … Nava Wasserman schreef er in 2011 een dissertatie (Bar-Ilan Universiteit) en boek over, door vrouwen en mannen van binnenuit de Gerer-gemeenschap te interviewen. Zo schetst ze een minder zwart-wit beeld dan je op het eerste gezicht zou denken. Heb Nava Wasserman niet gelezen, maar ik schat een komend vierde project voor Bergman al bij voorbaat positief in … Met Nava misschien? Wie weet …
En dan nog wat Joods nieuws. Enigszins laat drong tot me door – middels de website van het NIK – dat ‘Ziekenhuis Amstelland in Amstelveen de gouden milieumedaille heeft gewonnen. Het Joodse ziekenhuis is de eerste zorginstelling in Nederland die het gouden keurmerk krijgt.’ Jazeker, “Het ziekenhuis realiseerde in de afgelopen twee jaar een reductie in de CO2-uitstoot van maar liefst 15%. We wekken 78.2% van onze totale energiebehoefte zelf op!” Fantastisch allemaal – maar wat heeft dit met Joods te maken? Of het moet zijn dat de besparing zit in het feit dat de Joodse vleugel leger is (gelukkig?) dan de rest van het ziekenhuis. En sinds wanneer is dit een Joods ziekenhuis?? Het heeft een Joodse vleugel – belangrijk uiteraard, maar een Joods ziekenhuis? Mhum …
En dan was daar nog de discussie over de verkoop van Mein Kampf, waar ik inmiddels maagkrampf van krijg … De vraag of dit juridisch mag of niet is totaal irrelevant. Verkoper Michiel van Eyck van Totalitarian Art Gallery (aparte naam ook …) is niet antisemitisch, maar gewoon niet helemaal fris als hij Mein Krampf en Anne Frank naast elkaar legt en over zijn collectie beuzelt. Het gaat om gewoon fatsoen, waarom zou je per se dit boek willen verkopen? Zou hij het ook zo grappig hebben gevonden als zijn eigen familie zou zijn omgebracht of omgekomen? Tuurlijk niet. En dat geleuter over historici die bij hem komen – daar geloof ik niets van. Volgens mij biedt historisch onderzoek al een wettelijk kader voor het gebruik van fragmenten (via de KB) als ik me niet vergis. Maar naar de rechter stappen zoals eenmansbeweging FJN (Federatief Joods Nederland) wil, lost echt weinig op. Eigenlijk had Loonstein misschien het boek moeten kopen voor 150 euri en deze op de stoep van de Totalitarian Art Gallery in stukjes moeten scheuren en verbranden onder het zingen van leuke Israëlische liedjes. Kijken wat die Eyck zou doen … Nee, Van Eyck krijgt unaniem de beker (om met Koot en Bie te spreken) – voor de grootste botsjeh van de discussie; botsjéh – zeggen ze hier eigenlijk in het Tsjechisch …
Sjabbat sjalom!
