Wanneer u dit leest zijn de verkiezingen in Israël weer voorbij. Ik moet eerlijk bekennen dat ik het nauwelijks gevolgd heb. De verkiezingen verliepen een beetje zoals ik had verwacht. De gebruikelijke schermutselingen in bepaalde stemlokalen, meldingen van fraude en een uitslag waar je weinig mee kan. Want dat is eigenlijk een 15 tot 20 jaar al zo. Israël blijkt diep verdeeld en beide kampen hebben geen, of slechts een krappe minderheid. Bovendien zijn zowel links als rechts opgedeeld in weer allerlei kleinere segmentjes met een hoog, zoals dat heet ‘sectoriaal gehalte’, dat religieus of etnisch kan zijn – Arabisch, Russisch of Oriëntaals in dit geval. Het is natuurlijk nog een kwestie van tijd totdat er ook een Ethiopische partij opstaat. Enfin. Zoals gewoonlijk deelde de Oriëntaalse Shas partij weer amuletten uit om zo hun aanhang over te halen – of moet ik zeggen betoveren? – om op de partij te stemmen. Eigenlijk ontoelaatbaar, vond al jaren geleden het orgaan dat toezicht houdt op de verkiezingen. Maar elke verkiezing duiken ze blijkbaar toch weer op.
Ook apart was een voordracht van het religieuze boegbeeld van Shas – rabbijn Ovadia Josef – waarin hij verklaarde dat wie voor Lieberman’s Jisraël Betenoe stemt, Satan steunt, of iets dergelijks. De praktische reden hiervan is dat Shas en Lieberman voor een gedeelte een beetje in dezelfde vijver vissen: de kansarme bevolking in ontwikkelingssteden in het Zuiden van Israël, die al jaren onder de terreur van mortiergranaten en raketten leeft. De winst van Lieberman ging daar op bepaalde plaatsen ten koste van Shas.
Ik vind dat altijd een beetje eng, wanneer mensen met allerlei metafysische begrippen gaan goochelen en tegenstanders als Satan zien, of de ‘Andere Zijde’ (Sitra Achra). Zo zijn er bepaalde ultra-orthodoxe Joden die fel anti-zionistisch zijn en de Staat Israël en haar successen (ja die zijn er ook...) toeschrijven aan de ‘Andere Zijde’ (Sitra Achra). Deze spiegelzijde van het Heilige bootst het Heilige na en verleidt de mens, door ogenschijnlijke successen na te bootsen. In werkelijkheid is het natuurlijk Satan die zich vermomt om de mens te laten zondigen op zeer listige wijze, namelijk door bijvoorbeeld hem het gevoel te geven dat hij een goede daad doet, of door hem zijn verstand te benemen en hem in de war te brengen.
Vaak heb je dan te maken met sectarische bewegingen die een beetje Essenen-achtig taalgebruik hanteren. Die geloofden immers ook dat de wereld ingedeeld was in mensen die deel hebben aan het licht en mensen die deel hebben aan de duisternis. Vandaar bijvoorbeeld de bewoordingen in een van de rollen die gevonden is: “De oorlog van de zonen van het licht tegen de zonen van de duisternis”. Lekker apocalyptisch dus. Gelukkig was het allemaal minder zwart-wit dan het lijkt, daar bij de Dode Zee. Mensen zijn namelijk niet helemaal slecht of goed, maar hebben voor een bepaald gedeelte deel aan het licht en voor een ander gedeelte aan de duisternis, hoewel het allemaal wel in meerdere mate gedetermineerd lijkt te zijn waartoe je behoort. Ja, theologen maakten ook toen al vernuftige bouwwerken en Calvijn stond niet alleen ...
Waarom mensen op een religieuze partij in Israël stemmen, begrijp ik eerlijk gezegd niet zo. Nuchter bekeken is volgens mij het aantal religieuze partijen en hun leden in de Knesset, omgekeerd evenredig aan het welzijn van de Staat Israël. Het is er door de jaren heen misschien wel vromer, maar niet beter op geworden. Bovendien zijn religieuze partijen vaak one-issue partijen. Ik ken geen plan van een religieuze partij tot aanpak van de armoede, tot het verbeteren van de positie van bijvoorbeeld losse arbeidskrachten, het terugdringen van auto-ongelukken, het oplossen van milieuproblematiek als luchtvervuiling, het waterprobleem, of een economisch plan om Israël op de kaart te zetten in de 21e eeuw, om maar wat te noemen. “Als er geen meel is, is er geen Tora”, zeiden onze Wijzen al. Maar goed, dat waren dan ook wijzen die zelf de armen uit de mouwen staken. “Maak van de Tora geen spade om mee te graven”, zeiden ze ook. En, “Wie van de Kroon gebruik maakt, die vergaat”. Volgens Maimonides heeft iemand die vindt dat hij door anderen onderhouden moet worden, zodat hij Tora kan leren, geen aandeel in de Toekomende Wereld. Al ben je maar houthakker om in je bestaan te voorzien. “Want elke Tora die niet samengaat met werk, die gaat uiteindelijk ten gronde”. En je zult uiteindelijk de mensen bedriegen, voorspelt een Misjna. Misschien bedrieg je vooral jezelf. Tijdens de laatste operatie in Gaza waren er ultra-orthodoxe leerinstituten die, al vrij snel na het vallen van raketten, besloten om naar meer noordelijke gedeeltes van Israël uit te wijken. Dat viel niet in goede aarde bij veel mensen, omdat juist ultra-orthodoxen hun vrijstelling van de dienstplicht verdedigen met het argument dat ze met hun Tora-leren over Israël waken. Maar als dat zo is, waarom blijf je dan niet zitten in een gevaarlijk gebied en kies je meteen het hazenpad?
Een andere onhebbelijkheid in Israël is de agressieve werving van stemmen. Zo worden mensen thuis bezocht of opgebeld of ze op partij ‘X’ willen stemmen. Zo ook een familielid van mijn vrouw. Nadat ze eerst suf was gezeurd door de ene religieus-zionistische partij, probeerden twee leden van Shas het bij een huisbezoek nog eens dunnetjes over te doen. Ze kapte het gesprek echter snel af. “Ik stem niet op Shas. Verder nog iets?” “Ja, uw man, is hij thuis?”, vroegen ze nog steeds beleefd. “Nee”, antwoordde de getergde vrouw. “O, waar is hij dan?”, wilden ze onvermoeibaar weten. “Ga hem maar zoeken en als je hem gevonden hebt, zeg hem dan ook even dat hij thuis moet komen”, zei de vrouw gevat. Niet dat het iets helpt. Bij de volgende verkiezingen staan ze natuurlijk gewoon weer voor de deur, met dezelfde vragen.
