Toen ik afgelopen vrijdagavond bij een familielid het NIW onder ogen kreeg, kwam er pas een eind aan Poeriem. Immers, zolang men niet weet wat nu wél een grap was en wat niét, is Poeriem niet afgelopen en is men verplicht zich nog steeds aan alle gebruiken te houden. De Megilla kon ik na inmiddels veertien lezingen achter de rug te hebben, niet meer zien of horen. En mijn gezicht was inmiddels roze-rood uitgeslagen van het masker dat ik ook in bed niet afzette. Mijn vrouw had klachten aan haar elleboog van een weeklang ratelen, en de twee oudste en dus mondige kinderen klaagden over ARBO-richtlijnen inzake het gewicht dat een sjlachmones pakje mocht hebben. Per slot van rekening brachten ze al zeven dagen pakjes rond, op de fiets of lopend – dus helemaal uit de lucht gegrepen was het ook weer niet.
Aan de andere kant – aan watjes heb je ook niets! Nu we echter lazen wat precies de Poeriem-grappen waren (vooral de oudere 70+ familieleden lachten hartelijk om de grap met het prikkeldraad bij de Kotel) kon met het traditionele addelojada-jodelen Poeriem officieel afgesloten worden. Opgelucht hees onze jongste telg zich uit haar broeierige rupspakje dat zo’n zes dagen lang haar kleding was geweest. Op school stonden ze eerst wel wat raar te kijken met hier-en-daar een opmerking (is dat niet te warm?, hoe zit het met schadelijke kleurstoffen?), maar toen ik ze vriendelijk wees op onze tradities en ze treiterend een kaartje gaf met daarop het logo en nummer van het CIDI, hadden we nergens meer last van!
Zo, en nu op naar Pesach! Snel pakte ik het traditionele vaandel uit de doos met daarop de bekende slagzin Stof is niet chomets, en de kinderen zijn niet het slachtoffer van Pesach (in het Hebreeuws: Awak zeh lo chameets, wehajeladiem hem lo korban Pesach …) en hing het zoals elk jaar op de muur, boven de ingang van de huiskamer. Want soms weet men juist op Pesach het verschil niet meer tussen ‘gezegend is stof en vervloekt is Chameets’. In Israël lopen de internet-rubrieken weer vol vragen – sjeiles – over Pesach-perikelen. Neem nu de volgende vraag, uit het dagelijkse Israëlische leven gegrepen:
Vraag: Ik ben 1½ maand geleden bevallen, en heb in totaal drie kinderen thuis. Mijn man is de hele maand Nisan (waar Pesach in valt, LM) opgeroepen voor herhalende dienstplicht (miloe’iem). Ik kan in deze situatie niet zelf Pesach thuis vieren. Wat is het minimum van het minimum dat ik halachisch gezien moet doen in huis met betrekking tot het schoonmaken en het zoeken naar chameets, als ik het huis verder daarna afsluit en naar mijn ouders ga met de kinderen voor het hele feest?
Antwoord: Je moet alleen de plekken schoonmaken waar echt chameets te vinden is en deze wegruimen. Omdat je het hele feest de keuken niet gebruikt, is het niet nodig om echt alles schoon te boenen en te poetsen – maar slechts het zichtbare chameets te verwijderen. Je hoeft niet het hele huis schoon te maken. De laatste avond voordat je het huis verlaat, moet je alle ruimtes waarin chameets aanwezig was, controleren bij kaarslicht. Een vrolijke en kosjere Pesach gewenst!
Hier te lezen.
De meeste vragen lijken door de jaren heen wel op elkaar. Dan lees je iets en denk je: hé, dat had ik vorig jaar ook al gelezen – althans iets dergelijks … Redelijk nieuw in de Pesach-hysterie is de fuzz rond wegwerpartikelen op Pesach – dus weggooi- borden, bekertjes en dergelijke. Om één of andere reden gebruikt half Israël wegwerp bestek en zo op Pesach. Volgens sommigen erg problematisch allemaal. Volgens anderen is er niet zo veel loos. Want wat is er mogelijk aan de hand? Het gaat om het gebruik van zetmeel in papieren en kartonnen wegwerpartikelen. Dat zetmeel zou wel eens van graan of graanderivaten gemaakt kunnen zijn – en ja, het eten of drinken komt er mee in aanraking! Zelfs in hete toestand, hetgeen nog erger is! Een hele lijn met kosjer-le-Pesach wegwerpartikelen is natuurlijk het gevolg (kassa? ...).
Volgens andere griezelverhalen zijn aluminium wegwerpschalen ook heel erg – zowel het hele jaar dóór, als op Pesach. Kijk hier voor aluminium wegwerpbakvormen. Het hele jaar vanwege mogelijke dierlijke vetten waarmee ze worden ingesmeerd en op Pesach vanwege residuen van plantaardige vetten/oliën die echter op Pesach door Asjkenaziem niet gegeten worden (kitniyot). In de wandelgangen zijn wegwerppapierenkleden ook fout en latexhandschoenen ook. En ballonnen ook – want die worden ook ingesmeerd met een soort poeder waarin zetmeel kan zitten, van graan gemaakt. Of is het toch gewoon talkpoeder? Kijk hier om een dergelijke vraag te zien.
En één rabbijn komt met een chemisch testje waarmee je de aanwezigheid van zetmeel kan aantonen (deden we al op de middelbare school vroeger en nu ook weer blijkbaar) – namelijk met jodium. Breng enkele druppels aan op het van zetmeel verdachte papier of papieren voorwerp en kijk of de kleur verandert – als het blauw-paars wordt dan zit het niet snor! Jaja. Onze kinderen moeten in ieder geval een speciale set keukenmini’s bij elkaar sparen om mee te spelen op Pesach (matze-rooster in plaats van broodrooster, geen deegroller maar matzeroller, etc).
Tot slot: rabbijn Menachem Froman is niet meer. Wie?, denkt u dan. Nou die. Want in Nederland is hij volkomen onbekend – te ingewikkeld voor de eenvoudige zwart-wit verslaggeving van het Midden-Oosten en te complex voor de eigen Joodse gemeenschap hier. Orthodox en mysticus, maar ook warme contacten met seculiere kunstenaars en schrijvers. Oprichter van de Settlerbeweging, maar ook vredesactivist die met Arafat, Hamas en Erdogan om de tafel zat. Een kleurrijk figuur (hoewel hij ook nog wel eens in het wit gekleed ging) met opmerkelijke ideeën. Volgens sommigen een tzaddiek, mysticus en visionair man – volgens anderen naïef, en mogelijk zelfs gevaarlijk. Ach – oordeel zelf. Oprecht lijkt het me allemaal wel – en we hoeven het toch niet met hem eens te zijn? Feit is dat hij een brug sloeg tussen rechts en links, orthodox en seculier, Jood en Arabier. Duizenden mensen kwamen naar zijn begrafenis die een spirituele happening werd, met gezang, handgeklap, en afgevaardigden uit verschillende stromingen en geloven. Lees dit berichtje in de Jerusalem Post …
Sjabbat sjalom!
