We waren vooral naar Israël afgereisd om de Bat-Mitswa van onze dochter te vieren. Maar door de oorlog was het allemaal hoogst onzeker geworden. Hoeveel mensen zouden er komen? Veel gasten kwamen uit het zuiden, waar de meeste raketten vallen en alarmen klinken. Men was door de raketten daar veel minder mobiel geworden en de kinderen wil men vaak niet alleen laten. Onderweg een alarm meemaken is ook niet prettig – auto aan de kant en plat op de grond naast je auto liggen. Bovendien was de spirit een beetje weg – men had in het zuiden niet zo'n zin om leuke dingen te doen. Stress dus, want hoeveel porties moesten we nu bij de feestzaal reserveren? Ja, die begrepen het ook wel en waren zeer flexibel. Maar toch, echt relaxed was het niet. Wij moedigden sommige gasten zelfs aan om al hun kinderen mee te nemen en thuis niet alleen achter te laten. Ik bedoel: de zaal moet vol, toch?
Ondertussen dan maar even naar Zichron Jakov, een andere stad die we erg mooi vinden. Het is één van de eerste nederzettingen in het moderne Israël die opgericht werd met geld van de Baron de Rothschild. Er wordt al van oudsher wijn gemaakt door Carmel. Lekkere wijn stel ik vast in de outlet van de fabriek. Want in Israël is proeven geen probleem. Ik vertrek met drie flessen muskaatwijn… Maar er is meer te zien. Het oude karakter van deze nederzetting uit eind 19e eeuw is goed bewaard gebleven met een mooie centrale winkelstraat (midrechov) en allerlei boetiekjes en kunstzinnige ateliers. En zo stuiten we op een aparte galerie die handmatig papier maakt van een door hen geïmporteerde Japanse boom (de Broussonetia Papyrifera, de papiermoerbei). Men maakt behalve mooi papier, beschreven met klassieke teksten als het Sjema of zegeningen, ook allerlei voorwerpen van de plantenvezels, van lampen tot tassen. Kijk maar:
De galerie biedt ook de mogelijkheid om een workshop papiermaken te doorlopen, maar die is wat prijzig. Omdat we zo geïnteresseerd zijn, mogen we kijken hoe ze uit de plantenpulp papier maken. De galerie wordt door de familie Neumann gerund, die iets heeft met papier. De vader vertrok naar Japan om het traditionele papiermaken aldaar te leren; de moeder leerde daar Japans keramiek maken. Het koppel ontmoette elkaar in Japan. Uiteraard willen we deze aparte familie steunen en kopen enkele velletjes papier… Enfin, lees zelf verder op hun website.
Ook nemen we nog even een kijkje in de prachtige sjoel van Zichron, gesticht in 1886. We hebben geluk – de deur is open, hoewel het geen gebedstijd is. We mogen even een kijkje nemen van een vriendelijke grijzende man, meneer Kupferman, die de gabbe blijkt te zijn en verantwoordelijk is voor de eredienst.
Opvallend is dat de indeling Europees aandoet, met een middengedeelte en twee zijschepen en de vrouwengalerie boven. Het doet me een beetje denken aan sjoels uit de mediene. En inderdaad vertelt de man dat de sjoel door Europese immigranten is gebouwd, ik meen uit Roemenië en omstreken. Zelfs vrijdenkers, want eerst was de plaats van de bima – de verhoging of tafel waarop de Tora wordt gelezen – recht tegenover de Aron Hakodesj, de Heilige Ark. Dat was het gebruik in meer liberale sjoels, de Tempels, tot ontzetting van de orthodoxie die eisten dat de bima precies moest blijven waar hij altijd stond – (ongeveer) in het midden van de sjoel. Hij vertelt hoe het in Zichron leidde tot een strijd tussen rekkelijken en preciezen.
Want, vertelt meneer Kupferman, op een nacht, onder aanmoediging van de rabbijnen, togen enkele orthodoxe gemeenteleden naar de synagoge en verplaatsten de bima stiekem naar het midden toe. Dit kwam Baron de Rothschild ter ore en die gaf de bima-stormers aanvankelijk een hoge geldboete. Maar later wisten de bima-stormers met hulp van de rabbijnen en andere medestanders de Baron ervan te overtuigen dat het geen extremistische privé-actie was, maar een besluit waar de meeste gemeenteleden achterstonden. Dit overtuigde de Baron en hij besloot de boete kwijt te schelden. Meneer Kupferman vertelt bovendien hoe zijn eigen grootvader nog aan het dak gebouwd heeft van de synagoge. Wel bijzonder om iemand te ontmoeten die nog een directe link heeft met die synagoge…
En natuurlijk gaan we ook naar zee. Lekker afkoelen – hoewel met die stekende zon op je bol? – en genieten van de mooie Middellandse Zee. We kiezen voor het strand van Herzliya: schoon en mooi opgeknapt, en leuke strandtentjes met verkoelende drankjes. Er zijn wel minder mensen dan normaal, omdat er geen toeristen zijn. Hier ook even geen last van een alarm of zo. Iedereen probeert lol te maken – in zee surfen en zwemmen – en op het strand door een zonnebad, een strandspel of volleybal. Maar op weg naar het strand valt mijn oog eerst nog op een naambordje van een straat:
De Kedosjei Hasjoa Straat (= De Heiligen van de sjoa). Het onderschrift legt het nog even uit: “De zonen (en dochters) van het Joodse volk die hun dood vonden door de Duitsers in de periode van de Tweede Wereldoorlog.” Hm, de sjoa is ook hier – tijdens de vakantie – volop aanwezig, denk ik eerst. Maar wacht eens, deze herdenkingsstraat blijkt de straat te zijn die uitkomt op de zee, bij de boulevard met hotels. Zie deze foto, waarop ik het straatbordje met een pijl aangeef.
Niet echt handig om zo een straat naar de sjoa-slachtoffers te noemen, die uitkomt bij de hotels. Dagelijks lopen hier dus honderden – of meer? – mensen in badkleding vrolijk naar zee om wat te badderen. Enige piëteit had gekund vinden wij. Of is dit juist de normalisering van het Joodse bestaan waarover gesproken wordt? Een toeristische straat naar de WOII slachtoffers noemen? U mag het zeggen …
Verder is dit denk ik de meest expliciete tekst die in een wc aangetroffen kan worden en de noodzaak van hygiëne benadrukt:
En de Bat-Mitswa? Die was uiteindelijk fantastisch, ook door de soepele opstelling van de feestzaal, de Ganei HaPisgah in Petach-Tikva.
Er waren zelfs 30 mensen meer dan gepland. De oorlog was even voorbij door het staakt-het-vuren en onze opmerking dat men alle kinderen kon meenemen was men niet vergeten… we hebben leuk gefeest, gedanst en gezongen! Ondanks alles…
Sjabbat Sjalom!
