Reizen is allang niet meer iets dat is voorbehouden aan de hogere klassen. Tegenwoordig reist iedereen de wereld rond – jong of oud. Voorlopig nog vooral een westers verschijnsel, maar ook migratie is een vorm van toerisme – alleen met een ander oogmerk en doel. Reizen zou goed zijn voor onze ontwikkeling; je komt immers in aanraking met andere culturen. Dat zou idealiter tot een stukje reflectie kunnen leiden. Waarin men nadenkt over de overeenkomsten en verschillen tussen culturen. We moeten niet alles op één hoop gooien; culturen verschillen wel degelijk van elkaar. Aan de andere kant zijn de verschillen nu ook weer niet zo dramatisch dat we mensen moeten opsluiten in een soort cultureel determinisme qua identiteit. Mensen kunnen echt wel van cultuur veranderen, verschillende culturen combineren en bovendien geven individuen een eigen inhoud aan hun eigen cultuur. Niet alle Nederlanders houden bijvoorbeeld van haring, drop, voetbal of hagelslag. En niet alle Nederlanders vinden de VOC-periode de beste tijd van Nederland, waar we nog steeds trots op moeten zijn …
Maar culturen nemen natuurlijk ook dingen van elkaar over, het alfabet bijvoorbeeld en andere uitvindingen en kennis. Door handelscontacten en persoonlijke ontmoetingen verbreidt kennis zich over de wereld. Mensen zijn nu eenmaal ook tot samenwerken bereid en niet alleen tot een strijd van allen tegen allen. Toen ik mijn vakantiefoto's nog even door keek, kwam ik foto's tegen van de kathedraal van Florence. Opeens vond ik de bouwstijl best wel oosters aandoen. Het gebouw zou net zo goed in een land met een islamitische cultuur kunnen staan.
Maar ook de onderstaande foto van een gebouw in Sienna lijkt wat Moorse invloeden te hebben en doet een beetje denken aan gebouwen zoals ik die in Spanje zag.
Geïnspireerd door het thema van wederzijdse culturele beïnvloeding, besluit ik nog eens de beschrijvingen van het rijk van koning Salomo en diens invloedssfeer door te lezen in I Koningen. En inderdaad werd koning Salomo zelf op religieus-cultureel gebied beïnvloed door de vrouwen uit verschillende culturen die hij huwde. Het interessante is dat ik in de teksten nergens lees dat Salomo zelf al zijn gebieden bereist en daar met locals praat. Iedereen lijkt naar hem toe te komen in Jeruzalem of er gezanten naartoe te sturen – of het nu Chiram uit Libanon is of de koningin van Sheba: "Koning Salomo overtrof alle koningen der aarde in rijkdom en wijsheid. De gehele aarde verlangde Salomo te zien om de wijsheid te horen, die God in zijn hart gelegd had. Ieder van hen bracht zijn geschenk: zilveren en gouden voorwerpen, klederen wapenen, specerijen, paarden en muildieren, jaar op jaar" (I Koningen 10:23-25). Terwijl er ook nog genoeg werd geïmporteerd uit het buitenland: "… en eens in de drie jaar kwam de Tarsisvloot binnen, beladen met goud en zilver, ivoor, apen en pauwen" (I Koningen 10:22).
Op de terugweg naar huis doen we ook nog Baden-Baden aan voor twee nachten. En zoals ik eerder schreef: als je goed om je heen kijkt, zie je in Europa altijd wel iets Joods. Zo ook wanneer we 's avonds langs een kunstgalerie lopen en een tweetal schilderijen/litho's zien die ons Joods voorkomen. De ene is een Chagall, die we meteen herkennen. De ander blijkt ook iets Joods te zijn, maar van een kunstenaar die ik nog niet kende: Theo Tobiasse.
In stijl lijkt hij op Chagall, maar hij heeft ook wel een vleugje Cobra en naar mijn smaak is zijn werk mooier dan dat van Chagall. Terugkomend thema in zijn schilderijen zijn brandende menora's, schaakborden en huwelijken. Enfin, oordeel zelf.
Maar ook heeft het Frieder Burda museum in Baden-Baden (fantastische architectuur van het gebouw overigens) een tentoonstelling waar tevens Joodse kunstenaars zijn te zien. Opnieuw een Chagall, maar ook de mij verder onbekende Sigmar Polke en Jacques Lipchitz (is Georg Baselitz trouwens Joods?). En van de fotografen uit het interbellum blijken er eveneens enigen Joods: Marianne Breslauer en Ilse Bing en anderen. Kortom ook op reis is er genoeg Joodse cultuur voorhanden.
Sjabbat sjalom!
