We zitten midden in het digitale tijdperk – dat moge duidelijk zijn. En zelfs de orthodoxe Joden hebben dat echt wel ontdekt. Hoewel men in eigen huis aanvankelijk nog wat huiverig stond tegenover een internetverbinding hebben de meeste orthodoxen nu uiteraard gewoon internet – wel met een filter erop dat het bekijken van problematische content moet tegengaan. Wie op het web zoekt, ziet juist dat de orthodoxie daar sterk en goed vertegenwoordigd is. Een haast onbeperkte stroom aan internetsites maken een heel leven lang lernen in principe mogelijk. Niet alle sites zijn even goed qua vormgeving en ook niet altijd even gebruiksvriendelijk, maar vooral de Engelstalige sites van groeperingen en stromingen met een missionaire insteek – zoals die van Aish of Chabad – zien er prima uit.
Juist de informatie op internet geeft interessante inkijkjes in het orthodoxe leven. Neem nou de door mij al vaker aangehaalde Srugim, een website van de religieus-zionistische stroming in Israël. Daar vind je dagelijks halachische verhandelingen aan de hand van een bepaald probleem of vraag die worden beschreven. Wat opvalt is dat veel dingen tegenwoordig worden geproblematiseerd en dat er opmerkelijke oplossingen worden gezocht. Zo is er de vraag over het ‘probleem’ van de koffiemachine op je werk, in het hotel of in een kamer die je hebt gehuurd in Israël of in het buitenland. Zou dit echt een probleem zijn? Koffiemachines bestaan al tientallen jaren … Rabbijn Jitschak Devir vindt van wel en gaat hier uitvoerig op in. De mogelijke problemen doen zich namelijk voor bij de koffiecapsules met een smaakje en bij de melk. En ja, de rabbijn moet wel toegeven dat er in Israël eigenlijk nauwelijks niet-kosjere melk voor consumptie te vinden is.
Met de capsules voor de koffie ligt dat anders – de smaakjes kunnen wel eens niet-kosjer zijn. Nu is dat op je werkplek doorgaans geen probleem – de werkgever verschaft meestal de goedkopere neutrale koffie. Maar in een ‘zimmer’ aan de Kinneret kan dat anders zijn, omdat toeristen nog wel eens hun eigen koffiecapsules meenemen uit het buitenland. En als op je werkplek iedereen zijn eigen capsules meebrengt kan dat ook een probleem zijn. En dus moet de koffiemachine kosjer worden gemaakt. Door de machine één keer een kopje heet water te laten afgeven. Kan dat niet in het systeem dan moet je een koffiecapsule leegmaken en op de koffiezet-knop drukken. Maar als je zéker weet dat er de afgelopen 24-uur een niet-kosjere capsule is gebruikt in de machine, moet je de machine grondiger reinigen, door water met vloeibare zeep in het waterreservoir te doen en één kopje water te laten doorlopen. In het buitenland wordt het nog ingewikkelder volgens de rabbijn, vanwege de niet-kosjere melk: melk die niet onder Joods toezicht is gemolken. En dus moet je in een zimmer of een hotel de machine reinigen door water met zeep aan het (geleegde) melkreservoir toe te voegen.
Een dergelijke vraag was volgens mij vroeger mogelijk anders opgelost. Die problematische smaakstoffen bijvoorbeeld, zijn die volgens iedereen verboden of zijn er ook rabbijnen die ze wel toestaan? Hebben we het hier over verboden op het niveau van de Tora – zodat je streng moet zijn – of op dat van de rabbijnen, en kan je dus soepeler handelen? En hoe zit het met het principe van bittoel – het teniet verklaren van verboden substantie wanneer deze bijvoorbeeld minder dan 1/60 van de totale hoeveelheid is? Is het kasjeren van de machine echt noodzakelijk of absorbeert plastic – meestal de materialen van de leidingen en onderdelen van een koffiemachine – misschien wel niets van de verboden substanties en is het voldoende om de machine 24 uur niet te gebruiken?
Dan de niet-kosjere melk in het buitenland – grote rabbijnen vonden dat in het verleden geen probleem en dat was bijvoorbeeld altijd het gebruik in Nederland. Waarom dan niet in het antwoord meenemen dat er een verschil bestaat tussen de ideale situatie (a priori), wanneer je thuis bent in je eigen land, of op reis (a posteriori)? Maar het meest opmerkelijke is dat de rabbijn werkelijk verwacht dat je in je hotel in het buitenland zeepsop aan de machine gaat toevoegen – alsof je er als gast überhaupt aan mag komen. Wat als je iets kapot maakt of dat zeepsop de machine verstopt? Wat voor indruk maak je op niet-Joden als je zelf aan de gang gaat met de koffiemachine en er zeep in gaat doen? Dat zou toch ook onderdeel van de halachische uitspraak moeten zijn.
Veel orthodoxe sites hebben een uitgebreide vraagbaak. Daar kom je ook veel interessants tegen:
“Vraag: Sjalom aan de rabbijn. Is er ook maar het geringste bezwaar om een auto te kopen van het merk Chevrolet, waarvan het symbool lijkt op een kruis?
Antwoord: Het symbool van de Chevrolet-auto’s is geen kruis. En je mag die daarom a priori aanschaffen. En het is niet nodig het symbool te beschadigen."
Aangezien in deze vraagbaak nu al meer dan 126.000 vragen zijn opgenomen (om precies te zijn 126.634), ben je nog wel even bezig om alles door te lezen …
Sjabbat sjalom!
