Nou, het is weer voorbij, het feest. We hebben weer even rust tot de lente, wanneer de Pesachdrukte alweer een maand van te voren begint. We hadden weer geluk met de wijze waarop de feestdagen vielen: donderdag-vrijdag-Sjabbat en dat dan drie keer gedurende de feestperiode … Maar geen zorgen, volgend jaar valt het net zo! Velen in de diaspora zullen zich hebben afgevraagd of die tweede dag van jom tov nu écht moet, en niet afgeschaft kan worden. De meerderheid van de Joden woont zo ongeveer in Israël en goede communicatie- en transportmiddelen maken de ‘oude’ wijze van feestvieren in het buitenland tegenwoordig een beetje overbodig … Toen de tweede dag lang geleden werd ingesteld, uit twijfel, of omdat het inmiddels een minhag (een gebruik) was geworden – daar is uitvoerige rabbijnse literatuur over waar ik u niet mee zal vervelen – bestond de mogelijkheid niet om in een vliegtuig te stappen en binnen enkele uren in Israël te arriveren. Ook was er geen twitter, fax, e-mail, telefoon, televisie, internet etcetera. Wie in het buitenland woonde, wist vaak inderdaad niet wat er in het heilige land allemaal werd uitgespookt. De reis van Israël naar de diaspora en weer terug, die pelgrims maakten, zou maximaal 14 dagen hebben geduurd in elke richting, volgens de rabbijnen – een vrij realistische beschrijving van de realiteit denk ik.
Sommige Chassidiem hebben de gewoonte om uitgaande Simchat Tora, of Sjabbat Bereesjiet, de woorden te zeggen: we-Jakov halach ledarko, ‘En Jakov ging op weg’, of beter: ging zijn weg. Het is een stuk van een vers uit Tenach: ‘En Jakov ging zijns weegs en engelen van God ontmoetten hem’ (Bereesjiet 32:2 of 32:1 – afhankelijk of u een Joodse of Christelijke bijbel gebruikt). Na de worsteling van Jakov met de man / engel / hemelvorst van Esau komt hij als een sterker mens tevoorschijn – hij wordt omringd door engelen die hem op zijn weg begeleiden. Nu is hij klaar om zijn broer te ontmoeten en de poging tot verzoening te laten slagen. Wat is de reden dat men deze woorden uitspreekt na de afsluiting van de feestperiode van het najaar? Na alle spirituele euforie van de afgelopen drie weken waarin men van de serieuze toon van inkeer en vergeving tot aan de vreugde van Simchat Tora is gekomen, is het nu zaaks om het gewone leven weer op te pakken. Dat leven is immers een uitdaging om hetgeen nu beleefd is, om te zetten in daden in het geleefde leven. Van de piekervaring weer terug naar de strubbelingen, uitdagingen, beproevingen en inspanningen van het gewone leven, waarin men moet zaaien om te oogsten (onder andere Hitkashrut 329, Lech Lecha 2001).
De afgelopen twee weken stonden voor de orthodoxie in Israël ook in het teken van Ovadia Josef. De 93-jarige Torageleerde is het afgelopen half jaar steeds ziekenhuis in- en uitgegaan, en ligt al een kleine twee weken in ernstige toestand op de IC. Tienduizenden hielden een gebedsdienst voor hem bij de Kotel, en opnieuw dook het bizarre ritueel op om levenstijd van jezelf aan de zieke rabbijn te schenken. Wanneer iedereen twee minuten van zijn leven aan de rabbijn schenkt, dan zal hij herstellen, is het idee. Ondertussen heeft men de naam Chajim aan de ernstig zieke rabbijn gegeven en heet deze nu: Chajim Ovadia Josef. En verrek – het gaat weer iets beter met hem de laatste dagen – de hoeveelheid toegediende medicijnen is naar beneden gegaan, en hij is nu weer bij kennis. Misschien zou hij in de toekomst weer naar huis kunnen gaan – hoewel er nog steeds gevaar bestaat voor het leven van de hoogbejaarde rabbijn, die beademd wordt.
Op moreshet.co.il was ook te lezen dat afgelopen dinsdag tientallen ultra-orthodoxe Joden de Tempelberg hebben bezocht, na eerst een ritueel bad te hebben genomen en de schoenen te hebben uitgetrokken voor het betreden van de Tempelberg. Sommigen wierpen zich volledig op de grond, zoals de oorspronkelijke Joodse gebedsrite was. Ook zouden er gebeden en psalmteksten uitgesproken zijn voor het herstel van de zieke rabbijn Ovadia Josef. Wel zorgde men niet te lopen op plekken die halachisch gezien problematisch zijn vanwege ‘onreinheid van de dood’ die iedereen tegenwoordig bij zich draagt, doordat er geen Rode Koe-ritueel meer kan worden uitgevoerd. Een opmerkelijke zaak omdat Charediem doorgaans verre blijven van de Tempelberg – dat laten ze aan de meer extreme religieus-zionistische groeperingen over – vanwege het taboe dat op een bezoek rust. Het zou hier gaan om een groep leerlingen van een mij onbekende rabbijn Jitschak Brand uit Emmanuel in Samaria, die in het verleden aan de Ponnewiz-Jesjiwa in Bne Berak leerde. De rabbijn is een groot geleerde en zou ook een essay geschreven hebben over het belang van het bezoek aan de Tempelberg. Ook werd er een korte les over de Parasja van de week op de Tempelberg gegeven. Het bezoek is verder opmerkelijk omdat het een uitgesproken religieus karakter had en dit doorgaans door politie en het aanwezige Moslimgezag werd verboden. We houden dit even in de gaten – enfin kijk zelf maar en scroll iets naar beneden voor het filmpje …
Een beetje googlen leverde ook nog dit Engelse artikel op over een eerder bezoek van de rabbijn. Op de bijbehorende foto zie je wat ik bedoelde met ‘sommigen wierpen zich volledig op de grond’ …
Enfin, terug naar het alledaagse leven betekent ook terug naar de alledaagse vragen in de vraagbaak van moreshet.co.il. Daar trof ik de volgende vraag aan, die men aan rabbijn Awraham Josef (inderdaad, zoon van …) stelde:
Vraag 2: Mag je een zegen uitspreken in de buurt van een konijnenkooi wanneer je zo ver staat dat je de slechte geur niet meer ruikt?
Antwoord: In beide gevallen is het toegestaan.
Halachisch gezien allemaal in orde, maar waarom kijkt de rabbijn niet verder dan alleen het strikt halachische? Wat betekent het als iemand twee vragen stelt over een aquarium en een kooi met dieren die allebei door hem slecht schoongemaakt worden? Is hij gewoon een sjmotz-kees? Dat is geen beste eigenschap – fysieke reinheid en zuiverheid zijn ook religieuze waarden. Bovendien valt een hok verschonen natuurlijk ook onder goed met dieren omgaan, hetgeen ook een religieuze plicht is. Enfin …
Sjabbat sjalom!
