Zo eind november, begin december zijn we aan de herfst gewend geraakt, met de winter al in het vooruitzicht. Het grijzige druilerige, winderige weer maakt langzaam plaats voor kouder, maar ook frisser en helderder weer. De eerste nachtvorst staat er al weer aan te komen – maar alles beter dan dat nattige, zompige weer. Vooral de herfst is zo’n overgangsperiode die veel mensen niet echt fijn vinden. Het interessante is dat juist de herfst in de Joodse kalender zowel aan het begin als het einde door feesten wordt gemarkeerd. Aan het begin door Rosj Hasjana en Soekot – de herfst begint rond Soekot – en aan het einde door Chanoeka. Niet iedereen staat er bij stil dat Chanoeka in de Joodse kalender altijd vóór het begin van de winter valt.
Het kalenderjaar is ingedeeld in vier tekoefot – seizoenen – die worden aangeduid met de naam van de maand waarin het nieuwe jaargetijde begint. Tekoefat nisan is het begin van de lente, tekoefat tammoez van de zomer, tekoefat tisjri die van de herfst, en tekoefat tewet die van de winter. Chanoeka valt altijd circa twee weken voor het begin van de winter. In de praktijk loopt de tekoefa niet altijd meer parallel met de astronomische seizoenen – een serieus probleem waar geen goed antwoord op is. Het wisselen van de seizoenen werd vroeger – door sommigen nog steeds? – gezien als een potentieel gevaarlijke periode. Zo mocht men liever geen water drinken tijdens de wisseling der seizoenen, tenzij men er ijzer in had gedaan.
In elk geval hebben we dat extra licht van Chanoeka blijkbaar nodig om de winter mee in te gaan …
Tja en in de herfst (én winter) kijk ik toch wat meer tv dan de rest van het jaar gebruikelijk is. Veel zeggenschap over de programmakeuze heb ik niet echt. En dus zaten we gisteravond naar de eerste aflevering van The Bachelor te kijken – een reality programma (duh) te zien op de commerciële zender Net 5. De goed ogende Rutger mag uit twintig dames de ware liefde zien te vinden. Allemaal uiteraard echt en niet gecast of zo …
Het programma laat zien hoe de man met sommige vrouwen al meteen een klik heeft, en met anderen wat minder. Een gesprek met een dame wil ófwel zeggen dat hij haar leuk vindt, óf juist dat hij zijn twijfels heeft en haar beter wil leren kennen. Uiteraard is het een competitie – een man kan geen relatie met twintig vrouwen tegelijk hebben nietwaar? En dus moeten er steeds vrouwen afvallen – in een rap tempo. In deze eerste aflevering vielen er al meteen zes af. Wie een felbegeerde rode roos krijgt, mag mee naar de volgende ronde. In dit geval een spannende reis naar een rustiek Grieks eiland om “elkaar beter te leren kennen” … Veel drama, emotie en amoureuze gevoelens vormen de basis ingrediënten voor dit spektakel.
Nu zal ik niet klagen over de diepgang van het programma. Niet alles hoeft altijd een diepere laag te hebben – hoewel die altijd in alles aanwezig is en de kunst juist is om die op te diepen! – en de commerciële netten blinken niet altijd uit in hun keuzes voor programma’s over cultuur, geschiedenis, maatschappij en wetenschap. Maar toch vraag ik me af wat het doel van dit programma is anders dan sensatie, amusement en het verdienen van geld. Enerzijds lijkt het een eigentijds programma – man en vrouw(en) verhouden zich ogenschijnlijk op moderne wijze met elkaar op een vrije manier, en wisselen hobby’s, interesses, en passies uit. Aan de andere kant lijkt de inhoud van dit programma ergens op gespannen voet te staan met juist moderne ideeën over gelijkheid van vrouwen, ontwikkeling van vrouwen, zelfstandigheid en dergelijke, zoals we die de afgelopen veertig, vijftig jaar in het Westen hebben vormgegeven. Eigenlijk lijkt de ondertoon van het programma weer enkele stappen terug te doen in de oude, truttige richting. Zoek maar een man met een goede baan, die er ook nog leuk uitziet. Als-ie verder nog wat interessants te vertellen heeft dan is dat uiteraard meegenomen.
Waarom ook één man die uit twintig vrouwen mag kiezen voor zijn ideale partner? Het heeft iets van een harem-gedachte waar we in het Westen nou niet zo van gecharmeerd waren … Het heeft ergens ook iets weg van de dierenwereld waarin één hertenbok (mannetjeshert) een hele kudde hinden zal bevruchten. En hoewel het niet expliciet wordt uitgesproken – soms wel trouwens – gaat het toch wel in belangrijke mate om de looks van de man en vrouwen in kwestie. Welke positieve boodschap krijgen jonge vrouwen/meisjes nu mee van dit programma? Maar misschien zoek ik er weer te veel achter? Het gaat mij niet om kritiek op dergelijke programma’s vanuit religieuze optiek maar juist om één vanuit onze gedeelde maatschappelijke waarden en normen. De vraag is dan ook aan welke behoefte een dergelijk programma beantwoord en wat we in onze rationele analyses over het hoofd zien. Waarom zou je bijvoorbeeld meedoen aan een dergelijk programma – wil je je liefdesleven niet liever privé houden?
Sjabbat sjalom!
