Heel Nederland kleurt oranje (niet op de coronakaart uiteraard …) en veel mensen sparen al voor de juichcape die misschien wel speciaal voor hen uit Lage Lonenlanden wordt geïmporteerd en met een beetje mazzel misschien ook wel van onafbreekbaar hoogwaardig plastic textiel is gemaakt …
In huize Mock krijgt men echter maar weinig mee van het EK – mijn rebbe op het Cheider noemde voetbal al in de jaren zeventig van de vorige eeuw “avoideh zoreh” (afgodendienst), en ik kan daar op een bepaalde manier wel in meevoelen. Ik vermoed overigens dat mijn vrouw denkt dat het inderdaad hoog tijd is dat er eindelijk ook aandacht is voor menselijke emotionele intelligentie (EK) en niet alleen puur cognitieve (IQ) … Bij ons thuis dus geen integrale wedstrijden die worden bekeken, ook niet van 'ons' Oranje elftal. Wel wordt er eclectisch meegekeken met wat de mediapot schaft. Eén dochter heeft wat meer met voetbal en kijkt soms een wedstrijd met vrienden en vriendinnen. Tja, je kunt als vader niet alles weg indoctrineren en complete maakbaarheid is een illusie moet je maar denken.
Andere religieuze Joden denken overigens anders over het belang van voetbal, getuige deze Zoomzitz op Jonet en dat is ook prima. Maar misschien komt dat omdat ik zelf niet zo sportief ben, wie zal het zeggen?
Tussen de EK-wedstrijden door lazen we afgelopen sjabbat in sjoel ook nog uit de Tora – juichen was vanwege corona echter nog steeds verboden tijdens de dienst. Het eigenaardige stuk over het ritueel van de Rode Koe (Bemidbar 19) krijgt voor mij een aparte – door de actualiteiten ingegeven – betekenis. Want traditioneel gaat het over de gehoorzaamheid aan God, ook bij mitswot (opdrachten) die onbegrijpelijk zijn voor de mens – de choekiem. Want het hele ritueel heeft opmerkelijke kantjes: een geheel Rode Koe die bijvoorbeeld al bij twee niet-rode haren, of indien hij een klein gebrek heeft, of een juk is opgelegd, al ongeschikt is voor het ritueel. Maar ook andere aspecten zijn opmerkelijk: het maakt de priesters die erbij betrokken zijn onrein, terwijl het de persoon die onrein is geworden door contact met een dode rein maakt! Overigens vertelt de Misjna hoe het ritueel tijdens de Tweede Tempeltijd werd uitgevoerd – de tekst van de Misjna kunt u hier lezen. Hiervoor werden ook dingen gedaan die vragen doen rijzen over de historische werkelijkheid, maar nog meer over de ethisch-morele grenzen van het ritueel. Het water dat nodig was voor het ritueel zou namelijk worden geschept door kinderen die nooit in contact met onreinheid kwamen maar daarvoor in quarantaine werden opgevoed – een soort langdurende lockdown …
Deze associatie met de lockdown leidt bij mij tot een parallel met de paradoxale kanten van de Rode Koe. Zeker nu steeds meer onderzoeken kritisch staan tegenover nationale, strenge lockdowns, (zie bijvoorbeeld dit artikel) maar er ook steeds meer zicht komt op de grote negatieve effecten van de lockdowns op fysiek en psychisch gebied – iets waar tegenstanders als eerder op wezen maar die doorgaans als wuppies (we blijven in de voetbalsfeer) werden weggezet: meer psychische problemen, huiselijk geweld, kinderen in nood, werkeloosheid en bijbehorende stress, maar ook de vele gemiste operaties en ingrepen die letterlijk levens kosten. In Nederland wordt nu al over honderden gesproken, maar misschien is dat aan de lage kant? En over de verloren gegane levensjaren door uitgestelde behandelingen en dergelijke. Maakt de lockdown de kwetsbaren beter en de gezonden ziek? Ziehier de parallel met de Rode Koe …
"Elk voordeel heb zijn nadeel", zei een bekende Nederlandse voetballer al eens. Maar misschien kunnen we van de Rode Koe-episode leren dat je daar van te voren transparant over moet zijn, opdat er een debat over kan worden gevoerd en de juiste beslissing kan worden genomen. In plaats van bijvoorbeeld achteraf tot de conclusie te komen dat het mogelijk een verkeerde beslissing was, tegenstanders te demoniseren, de nadelen weg te moffelen of mensen als collateral damage te beschouwen ("Tja, er is nu eenmaal geen andere oplossing…").
Overigens blijft het wel opmerkelijk dat na het exposé over de Rode Koe om van onreinheid af te komen en waaruit de waarde van een mensenleven blijkt – onreinheid als tegenhanger van de heiligheid van het leven – de parasja vervolgens vertelt over allerlei bloedige mini-oorlogjes die de Israëlieten voerden met Kena’anieten, Sichon de koning van de Emorieten en Og de koning van de Basjan (Bemidbar 21). Er zullen wel veel mensen onrein geweest zijn – hoewel we nergens lezen dat men zich massaal liet reinigen door het Rode Koe-ritueel.
Oplossingen op microniveau voor het individu werken misschien niet op groepsniveau?
Sjabbat sjalom!
