Met gevoelens van grote teleurstelling lazen wij de veroordeling van verschillende Joodse media met betrekking tot rabbijn Tamarah Benima om haar Rede van Fryslân. Wij zijn de erfgenamen van een grote Talmoedische traditie, waarin we leerden te onderzoeken, te vergelijken en de waarheid te erkennen van verschillende scholen zoals die van Hillel en Shamai. Joodse organisaties vallen nu echter in de tegenwoordige woede door uitsluiting te verkiezen boven dialoog.

Tamarah uitte haar bedenkingen, stelde vragen, en zette ons aan het denken, om “uitspraken” van politici en deskundigen te zien in een groter tijdsperspectief. Zij nodigt uit onderliggende "gevaarlijke" patronen te durven zien. Zij putte daarbij uit haar eigen naoorlogse levenservaring. Ze gebruikte het woord Holocaust niet. Toch werd haar betoog gelijk geïnterpreteerd als misplaatst, als fout en als het maken van een verkeerde vergelijking met oorlogsleed van Joden. Dus, in plaats van onderzoek naar feiten en redenen van Tamarahs conclusies hebben het NIW, CIDI en Jonet hun veroordelingen direct uitgesproken.

Dat vinden wij erg, dat ons volk verder verdeeld raakt zoals in de rest van de maatschappij, en dat er een nieuwe absurde vraag ontstaat: wie heeft de exclusieve rechten op de herinneringen aan het leed van ons volk? Het is een absurde patstelling zonder winnaars. En gaat voorbij aan dieper liggende, gezamenlijke inspanningen en intenties om onrecht en leed dat nu in onze tijd plaatsvindt te verminderen en/of voorkomen. Volgens ons gaat het juist om het leren van wat we hebben ondervonden aan onrecht, uitsluiting en miskenning. Dit oude zeer te zien en vanuit ons hart te spreken en op te komen voor elk mens die nu weer wordt uitgesloten. Zodat wijsheid, zelfbeheersing en bescheiden zelfbewustzijn van ieders aandeel kunnen zegevieren over intellectuele moddergooierij, elkaar beschuldigen en in kwaad daglicht zetten, en zaken buiten proportie trekken.

Ben Zoma leerde ons dat:
- Wie is wijs? Degene die van iedereen leert.
- Wie is krachtig? Degene die zijn/haar impulsen en reacties beheerst.
- Wie is rijk en gelukkig? Degene die zijn maat/deel/plek kent.
Het gaat dus niet om wie er gelijk heeft en wat wel of niet mag. En zeker niet om dat aan een ander op te leggen.

Niemand heeft het recht Tamarah te veroordelen of te ontkennen, noch elke andere Jood of Israëli met zijn of haar herinnering aan de jaren dertig van de vorige eeuw, toen hun familieleden steeds verder verschoppelingen werden in nazi-Duitsland. We kunnen en moeten onze geliefden die leden, en onze doden eren door op tijd de gevaren van polarisatie en uitsluiting in onze samenleving te herkennen.

Kunnen we in verbinding blijven en elkaars hartenkreten horen?

Het is tijd voor een gelijkwaardige, open dialoog zonder oordeel en in plaats van een verdere verdeling van onze familie, klal Israël.

Carola de Vries Robles, Amersfoort

co-auteur: Sid Bachrach, coördinator Interreligieuze bezinning centrum de Weyst, Handel, Noord-Brabant