Vrijdag 8 november 2013 was het Dag van de Dialoog in Nederland. Bij de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam deden we weer mee met een dialoogtafel. Aangeschoven waren de voorzitter van de Amsterdamse LJG en vier Amsterdammers van Marokkaanse komaf, allen van een belangrijke moskee, gelegen aan de Amstel. Meegekomen was een autochtone vrijwilliger van dezelfde moskee die - seculier als hij is - zich toch hard inzet voor zijn Marokkaanse moskeevrienden. De multiculturele tafel werd voorgezeten door een jonge vrouw met Surinaamse roots die lid bleek te zijn van een christelijke kerkgemeenschap in Amsterdam-Oost. Verder zat ik erbij als organisator van deze dialoogtafel.

Het thema dit jaar was: ‘Hier ben ik op mijn plek’. Het bleek dat de meesten zich prima thuis voelen in de hoofdstad. Een van de Marokkaanse aanwezigen is chef van een brandweerkazerne. Hij vertelde dat hij elke keer weer een brok in zijn keel krijgt als hij aankomt op Schiphol. Nederland is zijn land, Amsterdam zijn stad. Naar Marokko gaat hij graag vanwege de familie en omdat het een mooi land is, maar Nederland is en blijft zijn thuisland.

Ook ik bracht naar voren dat ik me lekker voel in Mokum, maar dat ik me net zo goed thuis voel in steden als Barcelona en Tel Aviv, waar onze jongste dochter woont en studeert. Geen van de Marokkaanse gasten knipperde met zijn ogen toen ik het had over Tel Aviv en Israël. Dat heb ik wel eens anders meegemaakt als ik in gesprek was met Marokkaanse Nederlanders. Bij sommige Marokkanen barst de bom als je begint over Israël en Israëli’s. Ze lopen over van solidariteit met hun Palestijnse vrienden die eveneens deel uitmaken van de Arabische natie.

Al zo’n tien jaar ben ik bezig met ontmoetingen en gesprekken met Marokkaanse en Turkse Nederlanders. Vooral met de Marokkanen is het Midden-Oostenconflict dè grote stoorzender. Met de Nederlandse van Turkse origine was het vroeger niet zo’n probleem maar dat is in de loop van de laatste jaren flink veranderd. Of juister gezegd: verslechterd.

Ik weet nog goed dat er ooit een groep op dialoog gerichte Turken langs kwam bij de LJG. Ze kwamen om meer te horen over Chanoeka. Het was 2008 en een dag voordat ze zouden komen, brak de hel los in Gaza toen Israël daar binnenviel om de rakettenregen te stoppen. Die komen niet, dacht ik, ze zeggen af. Niks daarvan, ze kwamen gewoon. Ze willen alleen maar praten over Gaza, dacht ik toen. En ik bood aan om het onderwerp te veranderen, want ik snapte best dat ze nu niet kwamen om iets over Chanoeka te horen. Nee hoor, we willen alles weten over dat feest van jullie. En wat daar in Gaza gebeurt, dat is een ander verhaal. Tja, sinds de Gazaflotilla in 2010, waarbij negen Turken omkwamen, is de sfeer er niet beter op geworden. Alhoewel, ik zit al jaren samen met andere LJG-mannen in een gespreksgroepje met enkele gelovige Turken en met hen gaan de gesprekken prima. Terwijl we heel lastige onderwerpen toch allerminst uit de weg gaan.

Ik heb me suf zitten peinzen waarom het met de een wel lukt en met de ander niet. Los van de persoonlijke anti- en sympathieën, die je nu eenmaal hebt tussen mensen, denk ik dat het vooral ligt aan de mate waarin het nodig wordt gevonden om het te hebben over het Palestijns-Israëlisch conflict. Er zijn Turken en Marokkanen die niet eens met Joden willen praten omdat ze hen louter zien als onderdrukkers van Palestijnen. Dan is er een categorie die nog wel in gesprek wil met Joden maar alleen als die Joden bereid zijn om heel veel kritiek aan te horen over wat Israël de Palestijnen aandoet of aan zou doen. Prettig zijn zulke conversaties niet en het loopt niet zelden uit de hand als van Joodse kant van alles wordt ingebracht ter verdediging van Israël. De Turken en Marokkanen met wie het wel goed praten is, zijn degenen die niet koste wat het kost over het Midden-Oostenvraagstuk willen discussiëren. Hoewel ze daar ongetwijfeld zo hun gedachten over hebben. Het komt zelfs voor dat er helemaal geen behoefte is om Israël af te kraken. En het gebeurt ook dat er zowaar kritiek wordt geuit op hun Palestijnse broeders en zusters. Helaas kan de hoofdmoot niet anders doen dan louter afgeven op Israël en Israëli’s. En in het ergste geval worden alle Joden in het verdomhoekje gezet.